Tczew – karty pocztowe
obiekty widoczne:
- wiatrak tczewski / wpisany do krajowego rejestru zabytków; obiekt zlokalizowany przy ulicy Wojska Polskiego na zapleczu działki numer 18 (na początku XX wieku w zabudowaniach sąsiadujących z wiatrakiem działał m.in. punkt sprzedaży produktów mącznych, a także punkt sprzedaży siana, słomy oraz sieczki będący własnością młynarza Waltera Schulza [por. pocztówka numer 566: https://skarbnica.tczew.pl/638/tczew-wiatrak-fragment-ulicy-wojska-polskiego/]; tczewski wiatrak typu holenderskiego założony został na rzucie ośmioboku, jest obiektem podpiwniczonym, wzniesionym na ceglanej podmurówce; stanowi pamiątkę po dawnych obiektach młynarskich; jako jedyny przetrwał do czasów współczesnych [dawniej na terenie miasta, jak również na terenach podmiejskich działały dwa inne wiatraki, jeden zlokalizowany był w rejonie obecnego osiedla Suchostrzygi (w okolicy świątyni pw. Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła), drugi zaś znajdował się przy dawnej Szosie Starogardzkiej / obecnie ulica 30 Stycznia]; tczewski wiatrak powstał w drugiej połowie XIX wieku / około 1891 roku, posiada unikatowe pięcioramienne skrzydło, od roku 1983 znajduje się w rękach prywatnych; w latach 60., 70. oraz na początku lat 80.-tych wiatrak zwyczajowo nazywano wiatrakiem harcerskim, swoje harcówki miały tu bowiem lokalne drużyny i szczepy harcerskie, zaś obok w parterowym pawilonie znajdowała się siedziba tczewskiej Komendy Hufca ZHP)
- Fabryka Sztuk z Muzeum Wisły przy ul. 30 Stycznia 4 / daw. Fabryka Wyrobów Metalowych E. Kelcha (budynek biurowo-produkcyjny i kotłownia) / w okresie międzywojennym Wytwórnia Wyrobów Metalowych Towarzystwa Akcyjnego „ARKONA” (czas powstania obiektu: 1883/1884 rok ; począwszy od roku 1939 w budynku mieściły się kolejno: obóz przejściowy, Gerätebau Dirschau E. Schmidt GmBh Gerätebau [zakład produkcyjny – budowa urządzeń], Pomorska Fabryka Gazomierzy, Zakład Sprzętu Gospodarstwa Domowego Predom-Metrix, Muzeum Wisły. Oddział Narodowego Muzeum Morskiego; obiekt rozbudowano w latach 1921-1922)
- gmach pocztowy / Urząd Pocztowy nr 1 przy ul. Jarosława Dąbrowskiego 7 (neogotycki budynek pocztowy, wyposażony w nowoczesną centralę telefoniczną, wzniesiono w roku 1905 według projektu architekta Karola Hempla)
- kościół podominikański / Kościół pw. Świętego Mikołaja / Kościół pw. św. Jerzego / ob. Kościół Rzymskokatolicki pw. Św. Stanisława Kostki przy Placu Świętego Grzegorza (obiekt sakralny ufundowany w roku 1289 przez księcia pomorskiego Mestwina, do roku 1945 użytkowany przez gminę ewangelicką, prezbiterium pochodzi z końca XIII wieku, a nawa z połowy wieku XIV)
- Kościół Rzymskokatolicki pw. Podwyższenia Krzyża Świętego (czas powstania obiektu: 2. połowa XIII do 2. połowy XIV wieku, wieża – II połowa XIII wieku, prezbiterium – I połowa XIV wieku, korpus nawowy – przed 1364 rokiem; 29 sierpnia 1982 roku doszło do pożaru wskutek którego uszkodzeniu uległy wieża, połacie dachu nad nawą główną, dzwony oraz organy kościelne; ocalałe wyposażenie przeniesiono do sąsiadującego z farą Kościoła pw. Św. Stanisława Kostki; w kolejnych latach wieża otrzymała nowe, murowane zwieńczenie, uzupełniono więźbę, położono nowe dachówki, ufundowano także organy oraz cztery dzwony: Maryja, odkupiciel Człowieka, Jan Paweł II, Wacław)
- kamienica narożna przy ulicy Mickiewicza 7 – róg ulicy A. Mickiewicza i Kard. Stefana Wyszyńskiego (czas powstania budynku w pierwotnym kształcie: 4. ćwierćwiecze XIX wieku; w latach 1878-1890 obiekt będący własnością Josepha Carrsohna; w latach 1890-1906 obiekt będący własnością kupca Juliusa Levita; w latach 1906-1908 wł. Herman i Henriette Ormanschick, od 1908 wł. (?) Emil Jagielski; charakterystyczne elementy konstrukcji: boniowana / zdobiona elewacja w obrębie parteru, fryzy, gzymsy, żeliwna balustrada balkonu; w okresie międzywojennym w budynku mieścił się skład bławatów i konfekcji Władysława Orcholskiego / por. ogłoszenie zamieszczone w Księdze adresowej Tczewa i Pelplina 1924 roku: „W. Orcholski. Rynek – Tczew – Tel. 235. Skład bławatów, konfekcji męskiej i damskiej, bielizny i galanterji. Artykuły męskie. Kapelusze. Krawaty. Koszule wierzchnie. Bielizna. Pończochy”; w 1986 roku kamienicę zburzono niemal do poziomu gruntu [ocalał jedynie północny i zachodni parter narożników], obiekt, mimo wcześniejszych planów wzniesienia w tym miejscu budynku ze stali i szkła, ostatecznie odbudowano zachowując oryginalną formę z końca XIX stulecia; w latach 90. XX wieku w kamienicy mieścił się sklep odzieżowo-obuwniczy SEZAM; w planach było również otwarcie w tym miejscu wielobranżowego sklepu specjalistycznego dla dzieci]
- kamienica przy ulicy A. Mickiewicza 8 (czas powstania: 1880 rok; kolejni właściciele począwszy od roku 1899: Carl Nichterlein, dr Otto Nichterlein, J. Wiśnicki; około roku 1930 w budynku mieściła się kawiarnia z restauracją będąca własnością J. Wiśnickiego; w roku 1924 na parterze budynku przy ulicy Mickiewicza 8 mieścił się skład obuwia, skór i przyborów szewskich Juliusza Wiśnickiego / za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina z 1924 roku)
- kamienica przy Placu Generała Józefa Hallera 24 / daw. Plac Wolności 24 [współcześnie Apteka „Dbam o Zdrowie”] (czas powstania obiektu: II połowa XIX wieku; Apteka „Pod Orłem” / Adler Apotheke – najstarsza tczewska apteka; kolejni właściciele począwszy od roku 1851: Moritz Kabus, Emil Luedecke, Hermann Niemeyer, Oskar Robert Mensing, Hermann Feldner, Richard Hoosmann, Walter Hoosmann)
- kamienica przy Placu Generała Józefa Hallera 23 / daw. Plac Wolności 23 (kamienica secesyjna wzniesiona około 1900 roku; por. projekt fasady przedniej z 1893 roku – Studium Historyczno-Urbanistyczne Zespół staromiejski kwartał H, s. 37; w roku 1905 w miejscu dotychczasowej kamienicy numer 23 wybudowano nowy obiekt o piętro wyższy od poprzedniego budynku mieszkalnego; kamienica należąca do Heinricha Kelcha i spadkobierców – właścicieli tczewskiej Fabryki Wyrobów Metalowych)
- kamienica przy Placu Generała Józefa Hallera 22 / daw. Plac Wolności 22 – biuro podróży „Orbis”, wcześniej sklep warzywniczy (przebudowa: 1894 rok – nadbudowanie drugiego piętra, elewacja frontowa w stylu klasycystycznym, zmiany w układzie parteru i pierwszego piętra; w latach 1894-1906 własność kupca Gustawa Brauna)
- dawny budynek klasztorny zakonu żebraczego dominikanów – część zespołu klasztornego (po kasacji klasztoru w 1818 roku przekazany na cele szkolne) / obecnie Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im. Janiny Garści
- szkoła tzw. Czerwona/ obecnie: Dom Organizacji Pozarządowych (czas powstania obiektu: 1891 rok; w okresie międzywojennym mieściła się tu Szkoła Powszechna nr 1, później Zespół Szkół Technicznych i Kolejowych)
- szkoła tzw. Biała / obecnie: Dom Organizacji Pozarządowych (czas powstania obiektu: 1871 rok; w okresie międzywojennym mieściła się tu Szkoła Powszechna nr 1, później Zespół Szkół Technicznych i Kolejowych)
- kamienica przy ulicy Mickiewicza 1 (rozwidlenie ulic Mickiewicza i Krótkiej, tak zwany Skwer różany; czas powstania obiektu: druga połowa XIX wieku, obiekt mieszkalno-usługowy wybudowany dla rodziny kupieckiej Sommerfeldów; zmodernizowany / rozbudowany na początku XX wieku; kolejny właściciel (około 1907 roku) Alfons Rutkowski)
- kamienica przy ulicy A. Mickiewicza 18 / daw. sklep z artykułami gospodarstwa domowego; współcześnie: Bar Mleczny „KOCIEWIAK” Mirela Jaguścik (obiekt wzniesiony w całości w latach 1880-1890, zachowana żeliwna balustrada balkonu, fryz międzykondygnacyjny i podokapowy; w latach 1877-1939 w rękach rodziny kupieckiej Lietz: Adolf Lietz, Marie Wilhelmine Lietz, Emil Lietz)
- kamienica przy ulicy A. Mickiewicza 15 / Stara Apteka pod Złotym Lwem – Kazimierz Nadolski (czas powstania obiektu: I połowa XIX wieku; Apteka „Pod Złotym Lwem” założona przez Johanna Hildebrandta, otwarta 27 grudnia 1805 roku; kolejni właściciele-aptekarze począwszy od roku 1831: Adolph Siegfried Monien, Carl Heinrich Kruekenberg, Adolf Gotthilf Ferdinand Streichern, Luis Boltzmann, Richard Neumann, Emil Stroschein, Casimir Magierski, Alfons Wiegmann, Lother Cohn, Gustaw Weiss, Alfons Thielsch, Richard Scherers, Hans Gerdach, Kasimir Nadolski; komisaryczny zarządca apteki w okresie okupacji niemieckiej: Hans Jurgen Tiesler; apteka kilkukrotnie zmieniała nazwę: Apteka u Francuza / nazwa potoczna, Magierski’sche Apotheke, Stara Apteka pod Złotym Lwem)
- kamienica przy ulicy A. Mickiewicza 16 (około 1830 roku działka opisana jako „działka dziedziczna z domem mieszkalnym”, w latach 1846-1863 własność Fridricha Duschinskiego – kołodzieja, około 1860 roku w dokumentacji działki uwzględniono: dom mieszkalny z podwórzem oraz kuchnię z pralnią, w latach 1863-1914 własność siodlarza Eduarda Kindera; obiekt całkowicie przebudowano w roku 1965 z zachowaniem dotychczasowych gabarytów; w roku 1924 w budynku przy ulicy Mickiewicza 16 mieszkali bądź prowadzili działalność: Amalia Kinder – właścicielka składu towarów krótkich [bławaty, bielizna, konfekcja, galanteria], Zelma Kinder / za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina z 1924 roku)
- kamienica przy ulicy A. Mickiewicza 17 (około 1900 roku przebudowa / modernizacja obiektu, nadanie budynkowi wyglądu zbliżonego do stanu dzisiejszego, zachowane gotyckie mury obwodowe piwnic oraz renesansowe mury działowe; w latach 1881-1899 własność majstra piekarskiego Ernesta Eduarda Miethe [od roku 1890 rentiera], w latach 1899-1939 własność cukiernika Adolfa Miethe; w roku 1929 na parterze obiektu mieścił się zakład zegarmistrzowski, jubilerski i optyczny Bernarda Mańkowskiego, wcześniej zakład jubilersko-zegarmistrzowski prowadził w tym miejscu Eduard Pelzer; po wojnie w budynku działała również kawiarnia „Wilnianka” prowadzona przez Alicję Frenchowicz, do roku 1945 zamieszkałą w Wilnie)
- Wieża Ciśnień przy rozwidleniu obecnych ulic Bałdowskiej i 30 Stycznia (liczący około 40 metrów budynek wzniesiono w roku 1905 na potrzeby Miejskich Zakładów Zaopatrywania w Wodę)
- budynek przy ulicy Podmurnej 12 (czas powstania obiektu: połowa XIX wieku; w latach 1882-1939 własność Johanna Petroschinskiego; nadbudowa kondygnacji: lata 1930-1935; od roku 2010 zabytkowa kamienica przy ulicy Podmurnej 12 zarządzana jest przez tczewską Fabrykę Sztuk (podobnie jak kamienica przy ulicy Podmurnej 15); oba XIX-wieczne obiekty znajdują się w strefie ochrony konserwatorskiej układu urbanistycznego Starego Miasta, zostały odrestaurowane w ramach projektu „Rewitalizacja Strefy A obszaru zdegradowanego Starego Miasta w Tczewie”, współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Pomorskiego na lata 2007-2013; kamieniczki zostały zaadaptowane na potrzeby działalności kulturalnej i edukacyjnej /za: http://www.fabrykasztuk.tczew.pl/index.php?p=2,57,0
- budynek przy ulicy Podmurnej 15 (czas powstania obiektu: 2 poł. XIX wieku; w 1905 roku odnowienie elewacji frontowej oraz przebudowa wnętrza [od roku 1905 w budynku mieściły się łącznie cztery mieszkania, po dwa na parterze i piętrze]; od roku 1904 obiekt będący własnością Augusta Jeppa – mistrza Kowalskiego)
- odrestaurowana lokomotywa SM03-200 – eksponat stały Centrum Wystawienniczo-Regionalnego Dolnej Wisły w Tczewie / Fabryki Sztuk w Tczewie
osoby powiązane:
- Klaudia Lasota-Ormianin / Klaudia Lasota – od marca 2013 roku do września 2013 roku zawodowo związana z tczewską Fabryką Sztuk, autorka projektu graficznego kart pocztowych wydanych nakładem Fabryki Sztuk w Tczewie
- Krzysztof Gierszewski – fotoreporter, członek Trójmiejskiej Grupy Fotograficznej
- Józef M. Ziółkowski – dziennikarz, muzealnik, autor publikacji o tematyce regionalnej (m.in. „U Andzi i Maćka na Kociewiu”, „Szkice kociewskie”, „Świątynie Kociewia Tczewskiego”, „W delcie Wisły”, ‚Myśliwskim tropem… 65 lat Koła Łowieckiego Szarak w Tczewie”, „Drogi do sukcesu”, Kulisy międzywojennego Tczewa”, itd.), współzałożyciel i członek Kolegium Redakcyjnego „Kociewskiego Magazynu Regionalnego”, od 2007 roku związany z tczewską Fabryką Sztuk (główny specjalista ds. muzealnictwa), pomysłodawca, autor, a zarazem komisarz 33 wystaw o tematyce historycznej oraz biograficznej (m.in. „Tczew od osady do współczesności” (2008), „Pradzieje Tczewa” (2010), „Tczew 1807 – wielka wojna w małym mieście” (2011), ,„Z Forsterami i Cookiem na kraniec świata” (2012), „20 lat wolności Tczew 1920-1939″ (2016); za pracę na rzecz kultury odznaczony m.in.: medalem Pro Domo Trsoviensi, Kociewskim Piórem i Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis
data / termin:
2014 rok
typ dokumentu:
karty pocztowe
forma dokumentu:
karty o wymiarach 14,7 x 10,5 cm
hasła przedmiotowe:
Fabryka Sztuk w Tczewie, karty pocztowe, Tczew – panorama miasta, Tczew – zabytki, budownictwo, architektura, urbanistyka, Stare Miasto, Plac Generała Józefa Hallera, Poczta Polska, Tczew – kamienice
uwagi:
na rewersach kart pocztowych:
- logo Fabryki Sztuk w Tczewie
- logo konkursu Polska Pięknieje – 7 Cudów Unijnych Funduszy
- logo plebiscytu Ludowe Oskary [Ludowe Oskary – nagroda przyznawana przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie Twórców Ludowych]
sygnatura:
DZS215
numer skanu:
dzs_0215
zbiory Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Aleksandra Skulteta w Tczewie