Powiat Preußisch Stargard ; Tczew – teren dawnego dworca kolejowego ; Blatt 9 / Karta 9

województwo / powiat / gmina:

Powiat Preußisch Stargard [pruski okręg administracyjny, istniejący w latach 1772-1920, zlokalizowany w części Prus Zachodnich, które po I wojnie światowej, na mocy traktatu wersalskiego 1920 roku, znalazły się w granicach państwa polskiego; miastem powiatowym okręgu był Preußisch Stargard / obecnie Starogard Gdański]

miasto / miejscowość:

• Tczew

ulica / trakt komunikacyjny / obszar:

• niem. Czatkauer weg / obecnie ulica Czatkowska
• niem. Chaussee nach Marienburg [Malbork] / obecnie ulica Za Dworcem
• niem. Chaussee von Marienburg [Malbork] / obecnie ulica Jana z Kolna
• obecna ulica 1-go Maja

obiekty widoczne:

• dworzec kolejowy, niem. Bahnhof (tczewski budynek dworcowy, znajdujący się pomiędzy dwiema liniami kolejowymi łączącymi Tczew z Gdańskiem i Tczew z Bydgoszczą wybudowany został w latach 1856-1857 według projektu Friedricha Augusta Stülera; obiekt wzniesiono w tym samym czasie co wieże i portale tczewskich mostów; dawny gmach dworca kolejowego zachwycił przebywającą w Tczewie, w sierpniu 1858 roku, Jadwigę Łuszczewską-Deotymę, w tekście wspomnieniowym zatytułowanym Wycieczka do Gdańska. Czczewo autorka „Panienki z okienka” pisała: Jest to prawdziwy wzór architektury dziewiętnastego wieku, utwór z samego żelaza i kryształu, najtrwalsze z najtrwalszych, połączenie dziwne a pociągające (…) Najpierw wchodzisz do sali z trzech stron wyłożonej zwierciadłami, z czwartej ogromna oszklona ściana przedziela ją od drugiej sali półkolistej; ta cała jest ulana ze szkła, oprawionego w sieć żelaznych słupów, wiotkich i powikłanych, jakby gałązki rozłożystych drzew. Kierunek budowy tak zwrócony, iż gdziekolwiek staniesz, na wskroś wszystkich ścian, jak jedno okno, widzisz cały most; obiekt został dwukrotnie uszkodzony w czasie II wojny światowej [we wrześniu 1939 roku oraz podczas bombardowania miasta w dniach 20-22 lutego 1945 roku]; dawny kompleks spłonął w kilka dni po zajęciu miasta przez Armię Czerwoną w marcu 1945 roku; ruiny dawnego dworca zostały ostatecznie rozebrane w połowie lat pięćdziesiątych XX wieku ; za: publikacja „Dawny Tczew. Ludzie, miejsca, wydarzenia”, s. 118)
• niem. Zuckerfabrik / Cukrownia Ceres / Cukrownia Królewiecka funkcjonująca na terenie dawnego młyna od 1886 roku (po pierwszej wojnie światowej, ze względu na zniszczenia będące następstwem pożarów, zarówno Cukrownia Tczewska, jak i Cukrownia Królewiecka, nie wznowiły produkcji; w dwudziestoleciu międzywojennym w części obiektów pofabrycznych uruchomiono m.in. produkcję krochmalu, suszarnię ziół, destylarnię olejków, produkcję płyt korkowych, tartak, młyn zbożowy; od roku 1929 rozpoczęto produkcję drożdży piekarskich eksportowanych głównie do Stanów Zjednoczonych; w latach 1932-2007 w rejonie ob. ul. Za Dworcem działała Pomorska Fabryka Drożdży, obecnie teren pozakładowy znajduje się w rękach prywatnych)
• niem. Post / Poczta dworcowa (obecnie budynek przy ulicy 1 Maja 10 – okazały budynek poczty dworcowej i urzędu telegraficznego elewacją południową przylegający do peronu bydgoskiego; czas powstania obiektu: około 1865 roku; budynek przebudowany około 1910 roku)
• niem. Empfangergebaude / nieistniejący współcześnie budynek recepcji dworcowej

obiekty fizjograficzne (place, zbiorniki wodne, rzeki, stawy, itd.):

• niem. Küchengarten [działki / sady] – rejon obecnego Bulwaru Nadwiślańskiego
• Wisła
• niem. Mühlen Graben / Kanał Młyński / gwar. Milen [wypływa z jeziora Rokickiego Małego na Pojezierzu Starogardzkim, przepływa kolejno przez Rokitki, tczewskie osiedle Suchostrzygi, uchodzi do Wisły w przemysłowym rejonie Tczewa, pomiędzy mostami tczewskimi (kolejowym i drogowym) a portem rzecznym]

data / rok dokonania pomiaru:

4 do 29 listopada 1881 roku

data / rok odwzorowania:

8 do 11 maja 1883 roku

data / rok wykonania kopii:

styczeń 1886 roku

skala:

1 : 1000

źródło pozyskania:

Zarząd Miejski w Tczewie

sygnatura:

MKat9

Ze zbiorów Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Aleksandra Skulteta w Tczewie

1881 rok 1883 rok 1886 rok Blatt 9 bulwar nadwiślański Bulwar Nadwiślański w Tczewie Cukrownia Ceres Cukrownia Królewiecka drożdżownia dworzec kolejowy działki Empfangergebaude kanał młyński Küchengarten mapy katastralne milen Mühlen Graben poczta dworcowa Pomorska Fabryka Drożdży Pomorska Fabryka Drożdży Polmos S.A. Powiat Preußisch Stargard recepcja dworcowa sady skala 1:1000 tczew ulica 1-go Maja ulica Czatkowska ulica Jana z Kolna ulica Za Dworcem wisła zuckerfabrik