Tczew. Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Tczewie – widok z góry

Tczew. Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Tczewie – widok z góry [zdjęcie wykonane z wieży sąsiadującego z Farą św. Krzyża kościoła podominikańskiego / obecnie Kościół pw. św. Stanisława Kostki] / niem. Dirschau. Blick auf Dirschau m. d. kath. Kirche

obiekty widoczne:

• Kościół Rzymskokatolicki pw. Podwyższenia Krzyża Świętego (czas powstania obiektu: 2. połowa XIII do 2. połowy XIV wieku, wieża – II połowa XIII wieku, prezbiterium – I połowa XIV wieku, korpus nawowy – przed 1364 rokiem)
• wiatrak tczewski / wpisany do krajowego rejestru zabytków; zlokalizowany przy ulicy Wojska Polskiego na zapleczu działki numer 18 – obiekt widoczny w tle (na początku XX wieku w zabudowaniach sąsiadujących z wiatrakiem działał m.in. punkt sprzedaży produktów mącznych, a także punkt sprzedaży siana, słomy oraz sieczki będący własnością młynarza Waltera Schulza; tczewski wiatrak typu holenderskiego założony został na tak zwanym rzucie ośmioboku, jest obiektem podpiwniczonym, wzniesionym na ceglanej podmurówce; stanowi pamiątkę po dawnych obiektach młynarskich; jako jedyny przetrwał do czasów współczesnych; powstał w drugiej połowie XIX wieku / około 1891 roku, posiada unikatowe pięcioramienne skrzydło, od roku 1983 znajduje się w rękach prywatnych)
• linia domów przy obecnej ulicy Sobieskiego / Nowe Miasto (okazałe kamienice wybudowane przez pierwszą w dziejach miasta spółdzielnię mieszkaniową – chodzi o powołaną z inicjatywy burmistrza Tczewa Ludwika Dembskiego Urzędniczą Spółdzielnię Budowlano-Mieszkaniową; pierwsze obiekty mieszkalne wzniesiono przy ulicy Sobieskiego w latach 1899-1901)
• fragment ulicy Dominikańskiej
• kamienica przy ul. Kardynała Stefana Wyszyńskiego 7 (czas powstania obiektu: 2 poł. XVIII wieku; 1 poł. XIX wieku przebudowa elewacji frontowej; kolejni właściciele począwszy od roku 1876: Carl Traugutt Neumann, Joseph Szczodrowski, Anton Szczodrowski)
• kamienica przy ul. Kardynała Stefana Wyszyńskiego 9 opatrzona szyldem „Gebrüder – Graff” / niemiecki dom towarowy, sklep z tekstyliami, konfekcja (czas powstania obiektu: połowa XIX wieku, w latach 1906-1921 własność Brandta Grafina)
• kamienica przy ul. Kardynała Stefana Wyszyńskiego 11 (czas powstania obiektu: około 1800 roku, oficyna – 2 poł. XIX wieku, w latach 1903-1917 własność Helmutha Bochdanna)

obiekty powiązane:

• Kościół podominikański / Kościół pw. Świętego Mikołaja / Kościół pw. św. Jerzego / ob. Kościół Rzymskokatolicki pw. Św. Stanisława Kostki przy Placu Świętego Grzegorza (obiekt sakralny ufundowany w roku 1289 przez księcia pomorskiego Mestwina, do roku 1945 użytkowany przez gminę ewangelicką, prezbiterium pochodzi z końca XIII wieku, a nawa z połowy wieku XIV)

instytucje powiązane:

• Urzędnicza Spółdzielnia Budowlano-Mieszkaniowa – powołana została do życia 26 sierpnia 1898 roku z inicjatywy ówczesnego burmistrza Tczewa Ludwika Dembskiego; w październiku 1898 r., z ramienia tczewskiej spółdzielni, zakupiono 3 tys. m² gruntu przy ul. Sobieskiego [daw. Gosslerstrasse, Ringstrasse], celem wybudowania czterech domów z 27 mieszkaniami; 23 kwietnia 1900 r. mieszkania te formalnie przekazano lokatorom; w dziesięć lat później Urzędnicza Spółdzielnia Budowlano-Mieszkaniowa zajęła się budową domów przy ul. Paderewskiego (12, 13, 14) i ul. Stromej (1-5); do roku 1918 wzniesiono w Tczewie łącznie 16 obiektów mieszkalnych z 97 lokalami; kolejne domy, m.in. przy ul. Sobieskiego 34, 35, Wybickiego 22 i Paderewskiego 15 wybudowano w latach 30. XX wieku; z kolei pierwszą inwestycją tczewskiej spółdzielni, po zakończeniu II wojny światowej, był budynek z 32. lokalami mieszkalnymi przy ul. Sobieskiego 19 oddany do użytku dopiero w 1960 roku. Przez kolejne lata, począwszy od roku 1945 aż do roku 1960 działalność spółdzielni ograniczała się wyłącznie do remontu zdewastowanych i zniszczonych w wyniku działań wojennych budynków. 29 listopada 1945 r. Urzędnicza Spółdzielnia Budowlano-Mieszkaniowa przemianowana została na „Spółdzielnię Mieszkaniową Pracowników Państwowych i Samorządowych”, w roku 1964 po raz kolejny zmieniono nazwę instytucji, tym razem na „Powiatową Spółdzielnię Mieszkaniową w Tczewie”, by w 1976 r. ostatecznie przyjąć obowiązującą po dziś dzień nazwę: Spółdzielnia Mieszkaniowa w Tczewie.

osoby powiązane:

• Carl Traugutt Neumann – majster stolarski, w latach 1876-1896 właściciel kamienicy przy ul. Kardynała Stefana Wyszyńskiego 7 / zgodnie z obowiązującą współcześnie numeracją i obowiązującym współcześnie nazewnictwem
• Joseph Szczodrowski – w latach 1912-1918 właściciel kamienicy przy ul. Kardynała Stefana Wyszyńskiego / zgodnie z obowiązującą współcześnie numeracją i obowiązującym współcześnie nazewnictwem
• Anton Szczodrowski – rolnik, w latach 1918-1939 właściciel kamienicy przy ul. Kardynała Stefana Wyszyńskiego / zgodnie z obowiązującą współcześnie numeracją i obowiązującym współcześnie nazewnictwem
• Brandt Grafin – rentier, w latach 1906-1921 właściciel kamienicy przy ul. Kardynała Stefana Wyszyńskiego 9 / zgodnie z obowiązującą współcześnie numeracją i obowiązującym współcześnie nazewnictwem
• Helmuth Bochdann – kupiec, właściciel kamienicy przy ul. Kardynała Stefana Wyszyńskiego 11 / zgodnie z obowiązującą współcześnie numeracją i obowiązującym współcześnie nazewnictwem
• Ludwik Dembski – burmistrz miasta Tczewa

datowanie:

1906 [początek działalności domu towarowego Brandta Grafina przy ul. Kard. S. Wyszyńskiego 9]

por. pocztówka nr 315 – identyczny widok: https://skarbnica.tczew.pl/6066/tczew-kosciol-podwyzszenia-krzyza-swietego-w-tczewie-widok-z-gory-5/

opis fizyczny:

• pocztówka koloryzowana (fotograficzna); wyd. Reinicke& Rubin, Magdeburg
• na awersie i rewersie karta pocztowa wypisana odręcznie – korespondencja w języku niemieckim (adresowana do Pelplina)

uwagi:

na odwrocie znaczek pocztowy Deutsches Reich oraz stempel pocztowy / korespondencyjny Dirschau [Tczew] z nieczytelną datą

sygnatura:

Poczt593

zbiór Ireneusz Dunajski

Antoni Szczodrowski Brandt Grafin Carl TRaugutt Neumann dom towarowy fara Helmuth Bochdann Joseph Szczodrowski karta korespondencyjna korespondencja w języku niemieckim kościół podominikański kościół podwyższenia krzyża świętego kościół św. Stanisława Kostki Ludwik Dembski pocztówka fotograficzna pocztówka koloryzowana Powiatowa Spółdzielnia Mieszkaniowa w Tczewie reinicke&Rubin Magdeburg - wydawca Spółdzielnia mieszkaniowa Spółdzielnia Mieszkaniowa Pracowników Państwowych i Samorządowych Spółdzielnia Mieszkaniowa w Tczewie stare miasto ulica Dominikańska ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego 11 ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego 7 ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego 9 ulica Sobieskiego Urzędnicza Spółdzielnia Budowlano-Mieszkaniowa wiatrak widok z góry