Tczew. Zabytki / najpopularniejsze tczewskie obiekty wpisane w niemieckojęzyczny napis: Viele Grüsse aus Dirschau

Tczew. Zabytki / najpopularniejsze tczewskie obiekty wpisane w niemieckojęzyczny napis: Viele Grüsse aus Dirschau

obiekty widoczne:

• Wisła
• dworzec kolejowy, niem. Bahnhof – widok z zewnątrz (tczewski budynek dworcowy, znajdujący się pomiędzy dwiema liniami kolejowymi łączącymi Tczew z Gdańskiem i Tczew z Bydgoszczą wybudowany został w latach 1856-1857 według projektu Friedricha Augusta Stülera; obiekt wzniesiono w tym samym czasie co wieże i portale tczewskich mostów; dawny gmach dworca kolejowego zachwycił przebywającą w Tczewie, w sierpniu 1858 roku, Jadwigę Łuszczewską-Deotymę, w tekście wspomnieniowym zatytułowanym Wycieczka do Gdańska. Czczewo autorka „Panienki z okienka” pisała: Jest to prawdziwy wzór architektury dziewiętnastego wieku, utwór z samego żelaza i kryształu, najtrwalsze z najtrwalszych, połączenie dziwne a pociągające (…) Najpierw wchodzisz do sali z trzech stron wyłożonej zwierciadłami, z czwartej ogromna oszklona ściana przedziela ją od drugiej sali półkolistej; ta cała jest ulana ze szkła, oprawionego w sieć żelaznych słupów, wiotkich i powikłanych, jakby gałązki rozłożystych drzew. Kierunek budowy tak zwrócony, iż gdziekolwiek staniesz, na wskroś wszystkich ścian, jak jedno okno, widzisz cały most.)
• most drogowy (zbudowany w latach 1851–1857 jako most drogowo-kolejowy, proj. Carl Lentze)
• most kolejowy (wybudowany w 1891 roku na trasie magistrali kolejowej łączącej Warszawę z Gdańskiem)
• przęsła mostowe
• wieże w stylu neogotyckim – wieże mostu kratowniczego / drogowego (wieżyczki wznoszono kolejno w latach: 1856 – na środkowym filarze, 1857 – na pierwszym i drugim filarze, 1858 – na czwartym i piątym filarze; we wnętrzu każdej z wież znajduje się kilka niewielkich pomieszczeń: przedsionek, prostokątna wnęka z wejściem na schody, sala wpisana w cylindryczną część wieży, drewniane podesty kolejnych kondygnacji)
• portal mostu kratowniczego (drogowego) ozdobiony reliefami Gustawa Bläsera przedstawiającymi (w części centralnej) pruskiego króla Fryderyka Wilhelma IV
• brama wjazdowa na most kolejowy z charakterystyczną, zbliżoną do bramy wjazdowej mostu drogowego sekwencją wartowniczą
• budynek przy ulicy Kard. Stefana Wyszyńskiego 45 / zgodnie z obowiązującym współcześnie nazewnictwem i obowiązującą współcześnie numeracją (dawny Hotel Dworcowy; czas powstania: około 1870; w okresie międzywojennym właścicielami obiektu byli Bracia Marks; w latach 20-30-tych XX wieku przebudowano wnętrza obiektu, rozbudowano kopułę doświetlającą klatkę schodową, wykonano dobudówkę w części południowej)
• pomnik Cesarza Wilhelma I / chodzi o Wilhelma I Hohenzollerna urodzonego jako Wilhelm Friedrich Ludwig von Preußen (nieistniejący współcześnie pomnik zlokalizowany w rejonie obecnego Placu Marszałka Józefa Piłsudskiego: w sąsiedztwie ob. Parku im. Mikołaja Kopernika, kamienicy narożnej przy obecnym Placu Marszałka Józefa Piłsudskiego 2 oraz dawnej Kaiserin Augusta Victoria-Schule – Szkoły Żeńskiej im. Cesarzowej Augusty Wiktorii [daw. Centrum Edukacji Dorosłych, od stycznia 2014 roku siedziba Urzędu Miasta]; 30 stycznia 1920 roku marynarze polscy ściągnęli z cokołu figurę Wilhelma na znak sprzeciwu wobec 148-letniej niewoli pruskiej)
• budynek Kaiserin Auguste Victoria Schule / Szkoła żeńska im. Cesarzowej Augusty Wiktorii / w latach 1995-2012 tczewskie Centrum Edukacji Dorosłych / ob. siedziba Urzędu Miejskiego przy ulicy 30 Stycznia 1 (w roku 1911 placówkę przekształcono w liceum żeńskie, następnie, po odzyskaniu niepodległości, przemianowano je na gimnazjum żeńskie; po reformie oświatowej 1934 roku ośmioletnie dotychczas gimnazjum zastąpiono gimnazjum czteroletnim oraz dwuletnim liceum – od tego czasu szkoła przyjęła nazwę Państwowe Żeńskie Gimnazjum i Liceum Humanistyczne)
• Kościół Rzymskokatolicki pw. Podwyższenia Krzyża Świętego (czas powstania obiektu: 2. połowa XIII do 2. połowy XIV wieku, wieża – II połowa XIII wieku, prezbiterium – I połowa XIV wieku, korpus nawowy – przed 1364 rokiem)
• kościół podominikański / Kościół pw. Świętego Mikołaja / Kościół pw. św. Jerzego / ob. Kościół Rzymskokatolicki pw. Św. Stanisława Kostki przy Placu Świętego Grzegorza (obiekt sakralny ufundowany w roku 1289 przez księcia pomorskiego Mestwina, do roku 1945 użytkowany przez gminę ewangelicką, prezbiterium pochodzi z końca XIII wieku, a nawa z połowy wieku XIV)
• budynek szkolny przy ulicy Obrońców Westerplatte 18 / obecnie: Szkoła Podstawowa nr 5 im. Adama Mickiewicza w Tczewie (czas powstania obiektu: 1878-1880; pierwotnie szkoła obywatelska pierwszego stopnia, następnie kolejno: od 1882 roku Real Progymnasium Dirschau – szkoła realna / tczewskie progimnazjum, od 1934 roku Państwowe Męskie Gimnazjum i Liceum Humanistyczne, w latach 1945 – 1968 gimnazjum i liceum ogólnokształcące [od 1957 im. Adama Mickiewicza], w latach 1968 – 1973 Zasadnicza Szkoła Dokształcająca)
• kamienica narożna przy Placu Marszałka Józefa Piłsudskiego 2 / zgodnie z obowiązującym współcześnie nazewnictwem i obowiązującą współcześnie numeracją (czas powstania obiektu: około 1900)
• Szpital Joannitów będący odpowiedzią władz pruskich na wybudowanie nieistniejącego współcześnie szpitala parafialnego św. Wincentego / współcześnie Szpital Miejskie przy ulicy 30 Stycznia 57 (czas powstania obiektu: 1897 rok; od 1890 roku działał w Tczewie niewielki szpital, mogący pomieścić jednorazowo 12 pacjentów, niewielkich rozmiarów punkt leczniczy, mieszczący się w budynku przy ul. Wąskiej, prowadzony był przez ewangelickie Stowarzyszenie Diakonis dla Opieki nad Ubogimi i Chorymi w Tczewie (Verein fur Armen-und Krankenpflege durch Diakonissen in Dirschau), po otwarciu szpitala joannickiego (przy obecnej ul. 30 Stycznia), budynek przy ulicy Wąskiej przeznaczono na sierociniec)
• dawny budynek klasztorny zakonu żebraczego dominikanów – część zespołu klasztornego (po kasacji klasztoru w 1818 roku przekazany na cele szkolne) – obecnie Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im. Janiny Garści
• Szkoła Czerwona / obecnie: Dom Organizacji Pozarządowych (czas powstania obiektu: 1891 rok; w okresie międzywojennym mieściła się tu Szkoła Powszechna nr 1, później Zespół Szkół Technicznych i Kolejowych)
• Młynki k. Tczewa
• fragment ulicy Kościelnej / zgodnie z obowiązującym współcześnie nazewnictwem
• fragment ulicy Jarosława Dąbrowskiego / zgodnie z obowiązującym współcześnie nazewnictwem

osoby powiązane:

• Friedrich August Stüler – XIX-wieczny architekt pruski, przewodniczący Komisji Budowy Zamków, inspektor i radca do spraw budownictwa, autor projektu tczewskich wież i portali wjazdowych
• Rudolph Eduard Schinz – szwajcarski inżynier mechanik, konstruktor mostu, autor szczegółowego opracowania konstrukcji przęseł obu mostów na Wiśle
• Carl Lentze – odpowiedzialny za koncepcję i całkowity projekt budowlany mostu kolejowo-drogowego (późniejszego mostu drogowego)
• Johann Schwedler – autor projektu tczewskiego mostu kolejowego
• Christopher Mehrtens – budowniczy tczewskiego mostu kolejowego
• Georg Renatus Mayer-Steglitz – autor pomnika ” Kaiser Wilhelm und Krieger-Denkmal”
• Wilhelm I Hohenzollern wł. Wilhelm Friedrich Ludwig von Preußen – cesarz niemiecki
• Bracia Marks (w tym: Konrad Marks) – w okresie międzywojennym właściciele Hotelu Dworcowego przy daw. ulicy Dworcowej 16 / obecnie: ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego 45

datowanie:

1901 [po wybudowaniu kamienicy narożnej przy obecnym Placu Marszałka J. Piłsudskiego 2] – 1904 [przed wysłaniem karty pocztowej]

opis fizyczny:

• pocztówka czarno-biała (fotograficzna / z dodatkowymi zdobieniami graficznymi: księżyc, gwiazdy)
• na rewersie i awersie karta pocztowa wypisana odręcznie – korespondencja w języku niemieckim (nadawca: Marta Morgenroth, adresat: Miss Lillian Raddatz)
• karta pocztowa adresowana do Muskegon, Mich [Michigan] / współcześnie: Muskegon – miasto w Stanach Zjednoczonych, w stanie Michigan, nad jeziorem Michigan)
• na awersie nadruk w języku niemieckim Viele Grüsse aus Dirschau [Moc pozdrowień z Tczewa]

uwagi:

• na odwrocie dwa znaczki pocztowe Deutsches Reich oraz trzy stemple pocztowe / korespondencyjne: Dirschau [Tczew] z datą 7.10.1905, Dirschau [Tczew] z datą [7.10.1905] i Muskegon, Mich [18.10.1905]
• na rewersie określenie „karta korespondencyjna” w trzynastu językach (m.in. włoskim, francuskim, niemieckim, czeskim, polskim, portugalskim, itd.)
• na rewersie sformułowanie „Światowy Związek Pocztowy” w pięciu językach (język francuski, język niemiecki, język rosyjski, itd.)

sygnatura:

Poczt728

zbiór Ireneusz Dunajski

Bracia Marks carl lentze centrum edukacji dorosłych cesarz Christopher Mehrtens dominikanie dworzec fara Friedrich August Stüler Georg Renatus Mayer-Steglitz Hotel Dworcowy Johann Schwedler Kaiserin Auguste Victoria Schule klasztor Konrad Marks kościół podominikański kościół św. Stanisława Kostki młynki most drogowy most kolejowy Państwowa Szkoła Muzyczna Państwowe Męskie Gimnazjum i Liceum Humanistyczne Państwowe Żeńskie Gimnazjum i Liceum Humanistyczne Plac Piłsudskiego 2 pocztówka czarno-biała pocztówka fotograficzna pomnik portal przęsła real progymnasium Rudolph Eduard Schinz Szkoła Podstawowa nr 5 szkoła żeńska szpital joannitów ulica 30-go stycznia 1 ulica 30-go stycznia 57 ulica 30-go Stycznia 57/58 ulica Jarosława Dąbrowskiego ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego 45 ulica Kościelna ulica Obrońców Westerplatte 18 Urząd Miejski wieżyczki Wilhelm I Wilhelm I Hohenzollern wisła zabytki zdobienia graficzne