miejscowość:
Tczew
obiekty / miejsca widoczne:
- Wisła
- żłobek dzielnicowy / żłobek Muszelka [od 1953 roku; pierwszy kier. W. Durys], ulica Ludwika Waryńskiego 1, współcześnie ulica Ignacego Paderewskiego 1, niem. Stargarderstrasse 31 (czas powstania obiektu: 1914 rok; pierwszy wł. Oskar Rahnenführer; w latach 30. XX wieku wł. Szwentowska [stan na sierpień 1939]; współcześnie siedziba Banku Spółdzielczego w Tczewie)
- Muzeum Wisły w Tczewie [kier. Roman Klim], ulica Feliksa Dzierżyńskiego 4 / współcześnie Fabryka Sztuk w Tczewie, ulica 30 Stycznia 4
daw. Fabryka Wyrobów Metalowych H. Kelcha, niem. H. Kelch Erben Metallwaaren-Fabrik [budynek biurowo-produkcyjny i kotłownia; pierwszy wł. H. Kelch, późniejszy wł. Emil Kelch] / od 1921 roku Wytwórnia Wyrobów Metalowych Towarzystwa Akcyjnego „ARKONA” / w latach 1939-1942 obóz przejściowy dla polskich wysiedleńców; od 1942 roku zakład Geraetebau Dirschau E. Schmidt GmBh [producent sprzętu wojskowego] / od 1948 roku Pomorska Fabryka Gazomierzy [przekształcona w 1975 roku w Zakłady Zmechanizowanego Sprzętu Gospodarstwa Domowego PREDOM METRIX, ul. Piaskowa] / od 1984 roku Muzeum Wisły w Tczewie – Oddział Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku [pierwsza placówka muzealna na terenie Tczewa] / od 2007 roku Centrum Wystawienniczo-Regionalne Dolnej Wisły w Tczewie, późn. Fabryka Sztuk – Centrum Wystawienniczo-Regionalne Dolnej Wisły w Tczewie
(czas powstania obiektu: 1883/1884 rok; rozwarstwienie stylowe: około 1900 roku; rozbudowa: lata 1921-1922; w latach 30. XX wieku wł. Spółka Akcyjna Arkona [stan na sierpień 1939]; od lat 40. XX wieku wł. Pomorska Fabryka Gazomierzy) - kamienica / willa, ulica Feliksa Dzierżyńskiego 5, współcześnie ulica 30 Stycznia 5 (czas powstania obiektu: około 1910 roku [za: Studium Historyczno-Urbanistyczne Miasta Tczewa, t. 28]; w latach 80. XX wieku wł. Kaznowska, w latach 90. XX wieku Karczma „Uroczysko”)
- Tczewski Dom Kultury, w skrócie TDK [od 1975 roku; pierwszy dyrektor: Jan Morus], ulica H. Kołłątaja 9 / daw. Dom Socjalny Pomorskiej Fabryki Gazomierzy / współcześnie siedziba Tczewskiego Towarzystwa Budownictwa Społecznego Sp. z o.o. (czas powstania obiektu: 1951 rok; inwestor: Pomorska Fabryka Gazomierzy w Tczewie;
kluby, zespoły oraz koła zainteresowań działające przy Domu Socjalnym Pomorskiej Fabryki Gazomierzy w Tczewie: klub taneczny, kwartet wokalny, orkiestra, teatrzyk żywego słowa, kółko fotograficzne [stan na 1951 rok]) - budynek mieszkalno-usługowy, ulica H. Kołłątaja 10 [daw. Restauracja „Kamienna”]
- fragment parku miejskiego [w latach 1898-1899, z inicjatywy W. Muscatego, prezesa Towarzystwa Upiększania Miasta, a prywatnie przedsiębiorcy i wielkiego miłośnika zieleni, wydzierżawiono kilkuhektarowy teren dający początek miejscu, które współcześnie uznawane jest za jedno z największych i najatrakcyjniejszych założeń parkowych na terenie Pomorza; w roku 1910, z fundacji radcy sanitarnego doktora Hermanna Schefflera, wykupiono kolejnych 10 hektarów gruntu, powiększając tym samym powierzchnię parku do 16,5 hektara]
- budynek mieszkalny, ulica Ludwika Waryńskiego 23, współcześnie ulica Ignacego Paderewskiego 23 (czas powstania obiektu: 1958 rok; ilość mieszkań: 23; ilość izb: 36; powierzchnia użytkowa: 518 m²; kubatura: 2719 m³)
- budynek mieszkalny, ulica Ludwika Waryńskiego 22, współcześnie ulica Ignacego Paderewskiego 22 (czas powstania obiektu: 1958 rok; ilość mieszkań: 20; ilość izb: 62; powierzchnia użytkowa: 1053 m²; kubatura: 5344 m³)
- budynek mieszkalny, ulica Ludwika Waryńskiego 3-3A, współcześnie ulica Ignacego Paderewskiego 3-3A (czas powstania obiektu: 1926; przebudowa: lata 50. XX wieku; ilość mieszkań: 19; ilość izb: 52; powierzchnia użytkowa: 754 m²; kubatura: 3924 m³)
- budynek mieszkalny, ulica Ludwika Waryńskiego 4, współcześnie ulica Ignacego Paderewskiego 4 (czas powstania obiektu: 1914; pierwszy wł. Gustav Glimke, piekarz; w latach 80. XX wieku wł. Miejski Zarząd Budynków Mieszkalnych; mieszkańcy [lata 20. XX wieku / za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina, 1924]: Edmund Bartsch, kierownik lokomotywy; Emma Bendig, wdowa; Leon Bieszke, urzędnik; Amalia Kiebies, wdowa; Albina Kiebies; K. Murawski, dyrektor; Edward Riesen, rolnik; Wacław Zawierowski, ślusarz)
- budynek mieszkalny, ulica Ludwika Waryńskiego 5, współcześnie ulica Ignacego Paderewskiego 5 (czas powstania obiektu: lata 1935-1936; pierwszy wł. Leon Klonecki)
- budynek mieszkalny, ulica Ludwika Waryńskiego 5A, współcześnie ulica Ignacego Paderewskiego 5A (czas powstania obiektu: 1939 rok; pierwszy wł. Alfred Taubenblatt; w latach 80. XX wieku wł. Alfons Taubenblatt)
- budynek mieszkalny, ulica Ludwika Waryńskiego 6, współcześnie ulica Ignacego Paderewskiego 6 (czas powstania obiektu: 1939 rok [projekt: 1935 rok]; pierwszy wł. Maria Muchlińska)
- budynek mieszkalny, ulica Ludwika Waryńskiego 7, współcześnie ulica Ignacego Paderewskiego 7 (czas powstania obiektu: lata 1932-1935 [projekt: 1932 rok]; pierwszy wł. Franciszek Demski; w latach 80. XX wieku wł. Zrzeszenie Prywatnych Właścicieli Nieruchomości)
- budynek mieszkalny, ulica Ludwika Waryńskiego 8, współcześnie ulica Ignacego Paderewskiego 8 (czas powstania obiektu: II połowa lat 20. XX wieku [przypuszczalnie lata 1926-1927]; pierwotnie: dom miejski dla ośmiu rodzin; w latach 80. XX wieku wł. Miejski Zarząd Budynków Mieszkalnych)
- kamienica, ulica Wąska 2, niem. Ulrichstrasse 2 (czas powstania obiektu: przełom XIX i XX wieku [prawdopodobnie lata 1880-1890]; pierwszy wł. Carl Hoseit; w latach 30. XX wieku wł. Edmund Barszcz [stan na sierpień 1939]; w latach 80. XX wieku wł. Kocińscy; mieszkańcy [lata 20. XX wieku / za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina, 1924]: Feliks Nierzwicki, urzędnik)
- budynek mieszkalny, ulica Ogrodowa 10 / współcześnie teren niezagospodarowany (czas powstania obiektu: około 1890 roku; pierwszy wł. Theophil Niclass; w latach 30. XX wieku wł. Antoni Ciechanowski [stan na sierpień 1939]; w latach 80. XX wieku wł. Miejski Zarząd Budynków Mieszkalnych
mieszkańcy [lata 20. XX wieku / za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina, 1924]: Antoni Ciechanowski; Franciszek Gawroński, ślusarz; Konrad Kalinowski, kolejarz; Jan Kunda, kolejarz; Stanisław Małecki, kontroler; Feliks Mayer, ślusarz; Leon Otlewski, asystent kolejowy; Laura Otto; Wojciech Śliwiński, kolejarz; Wilhelmina Suszek, wdowa; Dominik Szadowski, rolnik; Augustyn Tucholski, szewc; Adam Winter, kolejarz) - budynek mieszkalno-usługowy, ulica Ogrodowa 11 (czas powstania obiektu: około 1890 roku; pierwszy wł. Theophil Niclass; w latach 30. XX wieku wł. Antoni Ciechanowski [stan na sierpień 1939]; w latach 80. XX wieku wł. PGKM; mieszkańcy [lata 20. XX wieku / za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina, 1924]: Jan Bartuszewski, kolejarz; Franciszek Danowski, robotnik; Teofil Firgon, kolejarz; Franciszek Glock, urzędnik; Ludwik Matuszewski, kolejarz; Michał Prill, krawiec; Oswald Rebeil, kolejarz; Jan Swar, robotnik; Franciszek Tulipan, kolejarz)
- budynek mieszkalny, ulica Ogrodowa 13 (czas powstania obiektu: 1890 rok; pierwszy wł. Fabrewitz [imię nieznane], Rafalski [imię nieznane], Smolinski [imię nieznane]; w latach 30. XX wieku wł. Franciszek Lewandowski [stan na sierpień 1939]; w latach 80. XX wieku wł. Miejski Zarząd Budynków Mieszkalnych;
mieszkańcy [lata 20. XX wieku]: Franciszek Kośnik, robotnik; Hieronim Krużycki; Edward Pieske, inwalida; Jan Reiski, ślusarz; Anna Wiśniewska, wdowa) - budynek mieszkalny, ulica Ogrodowa 14 (czas powstania obiektu: 1906 rok; w latach 30. XX wieku wł. Połomska [stan na sierpień 1939]; w latach 80. XX wieku wł. Lewandowska;
mieszkańcy [lata 20. XX wieku]: Michalina Bacieczko, wdowa; Franciszek Depka, kolejarz; Stanisław Lis, kolejarz; Adam Olbrich, emeryt; Zygmunt Słomski, urzędnik; Stanisław Staniszewski, urzędnik; Janina Szczuka, nauczycielka) - budynek mieszkalno-usługowy, ulica Ogrodowa 15-16
- neogotycki gmach pocztowy / współcześnie Urząd Pocztowy nr 1 przy ul. Jarosława Dąbrowskiego 7 (czas powstania obiektu: 1905 rok; proj. Curt Hempel; w latach 80. XX wieku wł. Obwodowy Urząd Pocztowo-Telekomunikacyjny)
- Zespół Szkół Budowlanych (Technikum Budowlane, Zasadnicza Szkoła Zawodowa, Szkoła Przysposabiająca do Zawodu), ulica Feliksa Dzierżyńskiego 1 / współcześnie Urząd Miejski (Sala Posiedzeń Rady Miejskiej im. Franciszka Fabicha, Biuro Obsługi Klienta, Wydział Spraw Obywatelskich), ulica 30 Stycznia 1 [czas powstania obiektu: 1891 rok; rozbudowa (dobudowanie skrzydła od strony ulicy Ogrodowej) – 1911 rok; pożar (poddasze) – 1987 roku; remont / odbudowa – lata 1992-1995; w latach 1891-1919 Szkoła Żeńska im. Cesarzowej Augusty Wiktorii, niem. Kaiserin Auguste Victoria Schule (od 1911 roku liceum żeńskie); po 1920 roku gimnazjum żeńskie; od 1934 roku Państwowe Żeńskie Gimnazjum i Liceum Humanistyczne; od 1946 roku Państwowe Gimnazjum Handlowe [nawiązujące do tradycji przedwojennego Koedukacyjnego Gimnazjum Kupieckiego; pierwszy dyr. Stanisław Łoś]; od 1948 roku Państwowe Liceum Administracyjno-Handlowe; od 1951 roku Państwowe Technikum Handlowe; w latach 1957-1973 Zespół Szkół Zawodowych C.R.S. „Samopomoc Chłopska” [od 15 września 1965 roku dyr. Czesław Glinkowski]; w latach 1973-1987 Zespół Szkół Budowlanych; w latach 1995-2012 Centrum Edukacji Dorosłych – Centrum Kształcenia Ustawicznego
- budynek usługowy, ulica Obrońców Westerplatte 1 / daw. Telekomunikacja Polska S. A. / współcześnie Centrum Kształcenia Plejada, Szkoła Policealna Novum (czas powstania obiektu: lata 80. XX wieku)
- kamienica narożna, ulica Jarosława Dąbrowskiego 1 [kamienica secesyjna]; od 1931 roku ulica Marszałka Piłsudskiego 1, wcześniej ulica Pocztowa 1 (czas powstania obiektu: 1907 rok [budynek wzniesiony w miejscu niższego domu będącego własnością wdowy po czeladniku kowalskim, Gottliebie Woydaku]; przebudowa, zmiany w układzie wnętrz – okres międzywojenny; w 1906 roku wł. Miasto Tczew; w latach 1906-1919 wł. Richard Borschke; w latach 30. XX wieku wł. Paweł Art [stan na sierpień 1939]; w latach 80. XX wieku wł. Miejski Zarząd Budynków Mieszkalnych; mieszkańcy kamienicy [lata 20. XX wieku / za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina, 1924]: Paweł Art, kupiec; Paweł Neubauer, kucharz)
- kamienica mieszkalno-usługowa, ulica Jarosława Dąbrowskiego 2; od 1931 roku ulica Marszałka Piłsudskiego 2, wcześniej ulica Pocztowa 2 / w latach 20. XX wieku skład konfekcji, wł. Sally Hirschfeld i skład cygar, papierosów, tytoniu, wł. Adolf Witkowski (czas powstania obiektu: około 1898 roku; przebudowa części mieszkalnej – 1898 rok; rozbudowa pomieszczeń handlowych – 1907 rok; w latach 1890-1919 wł. Sally Hirschfeldt z żoną; w latach 1919-1930 wł. Komunalny Bank Kredytowy w Poznaniu; w latach 1930-1939 wł. Maria Stefańska [stan na sierpień 1939]; w latach 80. XX wieku wł. Miejski Zarząd Budynków Mieszkalnych; mieszkańcy [lata 20. XX wieku / za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina, 1924]: Sally Hirschfeldt, kupiec)
- kamienica mieszkalno-usługowa, ulica Jarosława Dąbrowskiego 3 [nieistniejąca współcześnie]; od 1931 roku ulica Marszałka Piłsudskiego 3, wcześniej ulica Pocztowa 3 / w latach 80. XX wieku sklep mięsny (czas powstania obiektu w obecnym kształcie: około 1898 roku; założenie instalacji wodno-kanalizacyjnej – 1909 rok; przebudowa [parter] – 1914 rok; w latach 1890-1900 wł. Carl Royeck, majster szewski; w latach 1900-1919 wł. Emilia Flitner; w latach 80. XX wieku wł. Miejski Zarząd Budynków Mieszkalnych; mieszkańcy [lata 20. XX wieku / za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina, 1924]: Anna Cymanowska; Alfred Flitner, mistrz rzeźnicki; Emilia Flitner, właścicielka domu; Albert Wenzel, kupiec)
- kamienica mieszkalno-usługowa, ulica Jarosława Dąbrowskiego 4; od 1931 roku ulica Marszałka Piłsudskiego 4, wcześniej ulica Pocztowa 4 / w latach 20. XX wieku skład cukierków, wł. Józef Borszyński; skład bławatów i obuwia, wł. Jan Pakuła, H. Mueller / w latach 80. XX wieku pracownia kaletnicza, pamiątki (czas powstania obiektu: 1898 rok; mieszkańcy [lata 20. XX wieku / za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina, 1924]: Antonina Mikołajczyk, wdowa; H. Mueller, kupiec)
- budynek mieszkalno-usługowy, ulica Jarosława Dąbrowskiego 15, od 1931 roku ulica Marszałka Piłsudskiego 17, wcześniej ulica Pocztowa 17 / w latach 80. XX wieku FOTO-OPTYKA
(czas powstania obiektu: około 1905 roku; w latach 30. XX wieku wł. Jan Piełowski [stan na sierpień 1939]; w latach 80. XX wieku wł. Peplińska [imię nieznane]; mieszkańcy [lata 20. XX wieku]: August Bach, urzędnik; Otto Knuth, kapitalista; Władysław Mrozek, urzędnik; Elżbieta Muchowska; Stanisław Olejniczak, urzędnik; Jan Piełowski, emeryt) - budynek mieszkalno-usługowy, ulica Jarosława Dąbrowskiego 16/16A; od 1931 roku ulica Marszałka Piłsudskiego 18, wcześniej ulica Pocztowa 18 (pierwszy wł. Hermann Arke; w latach 30. XX wieku wł. Rudolf Heiland [stan na sierpień 1939]; mieszkańcy – budynek ul. Pocztowa 18 [lata 20. XX wieku]: Paweł Klein, ślusarz; Paweł Kotz, robotnik; F. Litwiński, mechanik; Ignacy Markowski, robotnik; Franciszek Milszewski, furman; Jadwiga Rosenbaum, wdowa; Władysław Smulski, urzędnik; Minna Tabert; Rudolf Weiland, oberżysta; Teofil Wróblewski, urzędnik)
budynek, ulica Jarosława Dąbrowskiego 16 / w latach 80. XX wieku kwiaciarnia, zakład krawiecki (czas powstania obiektu: około 1900 roku; w latach 70. i 80. XX wieku wł. Helena Fortuna [stan na 1980])
budynek, ulica Jarosława Dąbrowskiego 16 A / w latach 80. XX wieku punkt zleceń i sklep spożywczy (czas powstania obiektu: około 1900 roku; w latach 80. XX wieku wł. Miejski Zarząd Budynków Mieszkalnych) - budynek mieszkalno-usługowy, ulica Jarosława Dąbrowskiego 17; od 1931 roku ulica Marszałka Piłsudskiego 19, wcześniej ulica Pocztowa 19 / w latach 20. XX wieku Spółdzielnia Spożywców ZGODA. Skład towarów spożywczych, kolonialnych, delikatesów, win i wódek, kier. Leon Różyński (czas powstania obiektu: około 1900 roku; styl: secesja klasycyzująca; pierwszy wł. Werner Holz; w latach 30. XX wieku wł. Morawski [stan na sierpień 1939], późn. wł. Maria Połomska; mieszkańcy [lata 20. XX wieku / za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina, 1924]: Józef Andretzky, weterynarz; Robert Hajek, kolejarz; Anna Heldtke, nauczycielka; Leon Różyński, kierownik; Br. Schmeling, mistrz malarski; A. Stangen, nauczycielka)
- kamienica mieszkalno-usługowa, ulica Jarosława Dąbrowskiego 18; od 1931 roku ulica Marszałka Piłsudskiego 20, wcześniej ulica Pocztowa 20 / w latach 20. XX wieku skład kolonialny, wł. Maksymilian Kuczyński oraz Kawiarnia-Restauracja Unia, wł. Juliusz Wiśniewski / po 1931 roku Kawiarnia-Restauracja Bristol; drukarnia, wł. Józef Wolny / w latach 1999-2009 Starostwo Powiatowe w Tczewie [wcześniej Prezydium Miejskiej Rady Narodowej] (czas powstania obiektu: około 1910 roku; styl: późna secesja; w latach 80. XX wieku wł. ZOZ, Wojewódzki Urząd Statystyczny, Przedsiębiorstwo Geodezyjno-Kartograficzne; mieszkańcy [lata 20. XX wieku / za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina, 1924]: M. Dąbrowska; Maria Dombrowska; Marta Dombrowska; Małgorzata Dombrowska; Erwin Hauser, kupiec; Pobłocka [imię nieznane], wdowa)
- kamienica mieszkalno-usługowa, ulica Krótka 5 / w latach 20. XX wieku Skład zboża, mąki, artykułów spożywczych i towarów kolonialnych, wł. Jan Struczyński / w latach 80. XX wieku sklep spożywczy, cukiernia Hawanka (czas powstania obiektu w obecnym kształcie: lata 90. XIX wieku [kamienica wybudowana od podstaw po pożarze, 1898 r.]; remont generalny – około 1970 roku; w latach 1880-1912 wł. Carl i Bertha Matthies; w latach 1912-1919 wł. Carl Matthies, rentier; w latach 1919-1928 wł. Jan Struczyński, kupiec; w latach 1928-1939 wł. Gerhard Regier; mieszkańcy [lata 20. XX wieku / za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina, 1924]: Michał Dorra; Józef Figas, bankowiec; Tomasz Julkowski, listonosz; M. Litkowski, murarz; Michał Pawlak, kolejarz; Aug. Struczyński, handlowiec; Aleksander Wróblewski, woźny)
- kamienica, ulica Krótka 6 / w latach 20. XX wieku restauracja-zajazd, wł. Gustaw Reinke (czas powstania obiektu w obecnym kształcie: I poł. XIX wieku; modernizacja połączona z wymianą stolarki okiennej – około 1900 roku; remont, wyburzenie oficyn – 1977 rok; w latach 1897-1919 wł. Robert Schulz, szynkarz; od 1919 roku wł. Gustaw Reinke, restaurator; mieszkańcy [lata 20. XX wieku / za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina, 1924]: A. Bałowski, kierownik pociągu; Robert Bałowski, porucznik)
- kamienica, ulica Krótka 7 (czas powstania obiektu w pierwotnym kształcie: XVIII wiek; zmiany w układzie wnętrz – XIX wiek; prace rozbiórkowe, budowa nowego domu – 1990 rok [identyczna bryła]; w latach 1661-1881 wł. działki Szpital Świętego Jerzego; w latach 1904-1912 wł. działki Adolf Tetzlaff, majster rzeźnicki; w latach 1912-1939 wł. działki John Schoernick, rzeźnik; mieszkańcy [lata 20. XX wieku / za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina, 1924]: Gertrud Doering, biurowa; Herman Lubawski, stolarz; Kleofas Sadecki, kowal)
- kamienica, ulica Krótka 8 / w latach 30. XX wieku zakład wędliniarski / w latach 80. XX wieku sklep mięsny (czas powstania obiektu w obecnym kształcie: 1902 rok [w szczycie napis: Erb. 1902; kamienica w stylu eklektycznym z dominantą elementów renesansowych i barokowych]; w latach 1880-1912 wł. Adolf Tetzlaff, rzeźnik; w latach 1912-1939 wł. John Schoernick, rzeźnik; mieszkańcy [lata 20. XX wieku / za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina, 1924]: E. Dieckhoff, nauczycielka; Aug. Kowski, kierownik pociągu; Leon Radtke, jubiler, zegarmistrz; Ida Schoernick, wdowa; Franciszek Szopiński)
- kamienica przy ulicy Krótkiej 9-10 / w latach 20. XX wieku delikatesy, skład kolonialny, wł. Karl Wach / w latach 80. XX wieku sklep z tkaninami (czas powstania obiektu: 4. ćwierćwiecze XIX wieku [budowa części naziemnej – około 1875 roku]; remont generalny – około 1971 roku [dotyczy cz. nr 10]; w latach 1861-1914 wł. działki nr 9 Luise Wilhelmine Neumann; w latach 1914-1939 wł. działki nr 9 Fryderyk Neumann; w latach 1875-1908 wł. działki nr 10 Robert Ferdinand Zube, kupiec; w latach 1908-1939 wł. działki nr 10 Carl Wach, kupiec; w latach 80. XX wieku wł. Miejski Zarząd Budynków Mieszkalnych; mieszkańcy [lata 20. XX wieku / za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina, 1924]: Hulda Zube)
- budynek mieszkalny [pierwotnie: magazyn, spichlerz], ulica Rybacka 33 (czas powstania obiektu: 1892 rok; budowniczy: G. Wilke; pierwszy wł. Robert Ferdinand Zube)
- kamienica mieszkalno-usługowa, Plac Wolności 7; niem. Markt 7, wcześniej: Stary Rynek 7, Plac Pierackiego 7; współcześnie Plac Generała Józefa Hallera 7 / pocz. XX wieku cukiernia-kawiarnia, wł. Hermann Biermann / w latach 80. XX wieku sklep z artykułami muzycznymi i elektrycznymi (czas powstania obiektu: 1904 rok [kamienica wybudowana w miejscu dawnego domu parafialnego gminy ewangelickiej]; w latach 1904-1910 wł. Theophil Niclas z Sopotu; w latach 1910-1931 wł. Hermann Biermann, cukiernik; w latach 1931-1935 wł. Pomorskie Stowarzyszenie Ubezpieczeń od Ognia w Toruniu; w latach 1935-1939 wł. Barbara Polewicz; w latach 80. XX wieku wł. Janina Polewicz; mieszkańcy [lata 20. XX wieku / za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina, 1924]: Marta Fast, krawcowa; dr Stanisław Kaznowski, adwokat; Laura Riede, wdowa)
- kamienica mieszkalno-usługowa, Plac Wolności 8; niem. Markt 8, wcześniej: Stary Rynek 8, Plac Pierackiego 8, współcześnie Plac Generała Józefa Hallera 8 [kamienica z figurami czterech pór roku] (czas powstania obiektu: 1898 rok [budynek wzniesiony wraz z oficyną boczną dla potrzeb gminy ewangelickiej; po 1945 roku dom czynszowy wielomieszkaniowy]; w latach 1844-1861 wł. Carl Gotfried Ferdinand Senger, kupiec; w latach 1861-1870 wł. Johanna Wilhelmina Senger; od 1870 roku wł. kościół ewangelicki [na mocy testamentu Carla Gotfrieda Sengera z 22.04.1861r.])
- kamienica mieszkalno-usługowa, Plac Wolności 9; niem. Markt 9, wcześniej: Stary Rynek 9, Plac Pierackiego 9; współcześnie Plac Generała Józefa Hallera 9 / w latach 20. XX wieku skład kolonialny, wł. Ant. Keister oraz skład bławatów i galanterii, wł. W. Krupski, W. Szynalewski / w latach 80. XX wiek sklep z artykułami sportowymi (czas powstania obiektu w obecnym kształcie: 1933-1934 [budynek wzniesiony w miejscu kamienicy mieszkalnej z 1830 roku]; w latach 1931-1939 wł. Władysław Krupski; w latach 80. XX wieku wł. Krupska [imię nieznane]; mieszkańcy kamienicy wyb. w 1830 roku [lata 20. XX wieku / za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina, 1924]: Jan Keister, robotnik)
- kamienica mieszkalno-usługowa, ulica 1 Maja 31, daw. ulica Dworcowa 31, współcześnie ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego 15 (czas powstania obiektu: lata 30. XX wieku [dom zbudowany w miejscu piętrowej kamienicy rozebranej w 1923 roku]; od 1904 roku wł. działki Miasto Tczew; w latach 80. XX wieku wł. B. Mańkowski;
w okresie międzywojennym Dom Miejski [stan na sierpień 1939]) - kamienica mieszkalno-usługowa, ulica 1 Maja 29/30, daw. ulica Dworcowa 29/30, współcześnie ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego 17/19 / w latach 20. XX wieku skład żywności, wł. Klara Prabucka; skład piekarski, wł. Jan Wieliński; Gazeta Gdańska Filia w Tczewie / w latach 80. XX wieku zakład fryzjerski, księgarnia [parter] (czas powstania obiektu: około 1900 roku; w latach 80. XX wieku wł. Zrzeszenie Prywatnych Właścicieli Nieruchomości; mieszkańcy [lata 20. XX wieku / za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina, 1924]: dr Jan Licznerski, lekarz powiatowy; K. Mykowski, kolejarz; M. Pomierska, wdowa; Helena Schmidt, wdowa; Ludwig Sumiński, lekarz-dentysta; Józefa Wielińska, właścicielka domu)
- Kościół Rzymskokatolicki pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, ulica 1 Maja, współcześnie ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego (czas powstania obiektu: 2. połowa XIII do 2. połowy XIV wieku, wieża – 2. połowa XIII wieku, prezbiterium – 1. połowa XIV wieku, korpus nawowy – przed 1364 rokiem; 29 sierpnia 1982 roku doszło do pożaru w wyniku którego uszkodzeniu uległy wieża, połacie dachu nad nawą główną, dzwony oraz zabytkowe organy Terletzkiego/Sobiechowskiego; ocalałe wyposażenie przeniesiono do sąsiadującego z farą kościoła pw. św. Stanisława Kostki; w kolejnych latach przystąpiono do prac remontowo-konserwacyjnych: odbudowano szczytową część wieży, uzupełniono więźbę dachową, odmalowano wnętrze świątyni; w roku 1986 zbudowano nowe organy; w latach 1983-1985 zakupiono i poświęcono cztery dzwony: Maryja [924 kg, ton „f”], Odkupiciel Człowieka [1781 kg, ton „d”], Jan Paweł II [588 kg, ton „a”], Wacław [258 kg, ton „cis”])
- Kościół Rzymskokatolicki pw. św. Stanisława Kostki w Tczewie, plac św. Grzegorza (daw. kościół podominikański, Kościół pw. św. Mikołaja, Kościół pw. św. Jerzego; obiekt sakralny ufundowany w roku 1289 przez księcia pomorskiego Mestwina, do roku 1945 użytkowany przez gminę ewangelicką; prezbiterium datowane na IV ćwierćwiecze XIII wieku, nawa – poł. XIV wieku)
- most drogowy (historyczny most drogowy został zbudowany w latach 1851–1857 jako most drogowo-kolejowy; pierwotnie obiekt zdobiło dziesięć wież w stylu neogotyckim, wznoszonych kolejno w latach 1856, 1857 i 1858; monumentalny charakter konstrukcji podkreślały dodatkowo dwie bramy wjazdowe, z których jedną (tę po stronie Tczewa) zdobiła płaskorzeźba, przedstawiająca pruskiego króla Fryderyka Wilhelma IV w towarzystwie budowniczych mostu: Carla Lentzego oraz szwajcarskiego inżyniera Rudolpha Eduarda Schinza; po roku 1945, zniszczony w wyniku działań wojennych obiekt, odbudowano w formie dalekiej od oryginału; w 1947 roku niesiona przez powódź kra lodowa uszkodziła kilka drewnianych podpór mostowych w wyniku czego siedem dźwigarów wpadło do rzeki, tym samym tczewski most czasowo został wyłączony z użytkowania; 15 stycznia 1948 roku pomiędzy mostem drogowym a mostem kolejowym powstał specjalny łącznik, umożliwiający autom kontynuowanie drogi po przęsłach kolejowych, na których ułożono prowizoryczną drewnianą jezdnię; remont mostu drogowego, połączony z wymianą nawierzchni, trwał ponad 10 lat; 31 stycznia 1959 roku władze miejskie oficjalnie dopuściły most do użytku, ogłaszając, że jest on w całości przejezdny; 21 marca 2000 roku trzy środkowe przęsła oryginalnej konstrukcji oraz cztery wieże w stylu neogotyckim zostały wpisane do rejestru zabytków, pozostałe elementy konstrukcyjne mostu drogowego dołączone zostały do rejestru w kilkanaście lat później, tj. 7 października 2016 roku [tym samym cały tczewski most został oficjalnie uznany za zabytek]; w październiku 2011 roku, z uwagi na postępującą degradację przęseł, ruch na moście drogowym został wstrzymany; od 2012 roku trwa proces odbudowy mostu w wariancie historycznym; kompleksowe prace o wartości 35,5 mln złotych podjęto na początku roku 2019; 15 kwietnia 2019 roku, podczas kolejnego etapu odbudowy, dokonano wyjątkowego odkrycia: pod dawnym portalem zachodnim odnaleziono kapsułę czasu wmurowaną w przyczółek tczewskiego mostu 27 lipca 1851 roku oraz tablicę pamiątkową opatrzoną niemieckojęzyczną inskrypcją: „Jego wysokość, król pruski Fryderyk Wilhelm IV, położył kamień węgielny pod mostem wiślanym w Tczewie, 27 lipca 1851 r.”) / za: Bartosz Listewnik, „Historia mostów tczewskich. Zmiany konstrukcji na przestrzeni dziejów”
- most kolejowy (historyczny most kolejowy wybudowany został w roku 1891 na trasie magistrali kolejowej łączącej Warszawę z Gdańskiem; odbudowa zniszczonego w wyniku działań wojennych mostu rozpoczęła się w marcu 1946 roku; 8 marca 1947 roku, dokładnie w dwa lata po wysadzeniu mostów wiślanych przez armię niemiecką, obiekt został tymczasowo odbudowany; o pracach przy odbudowie tczewskiego mostu pisano między innymi na łamach „Życia Radomskiego” z 22 października 1947 roku: Most pod Tczewem prawie gotowy. Roboty przy odbudowie największego mostu w Polsce na Wiśle pod Tczewem posuwają się szybko naprzód. Niektóre prace prowadzone są na dwie zmiany. Most posiada 10 przęseł i ma 1060 metrów długości. Odbudowa trwa już prawie dwa lata. (…) 4 przęsła konstrukcji żelaznej sprowadzone zostały z Anglii, 5 przęseł naprawiono na miejscu. Już wkrótce most pod Tczewem zostanie oddany do użytku, co pozwoli na uruchomienie pociągów bezpośrednich na linii: Gdynia – Gdańsk – Tczew – Malbork – Warszawa; do odbudowy tczewskiego mostu kolejowego użyto brytyjskich elementów ESTB wyprodukowanych w 1945 roku; w latach 2009-2010 most kolejowy przeszedł generalny remont w ramach modernizacji linii kolejowej Warszawa-Gdynia)
- samochód osobowy
- koparka
- autobus
- oświetlenie uliczne
- przyczepa kempingowa
obiekty / miejsca powiązane (niewidoczne w kadrze):
wieża ciśnień przy rozwidleniu ulic Bałdowskiej i 30 Stycznia (czas powstania obiektu: 1905 rok; budynek wzniesiony na potrzeby Miejskich Zakładów Zaopatrywania w Wodę)
osoby widoczne:
- przechodnie / mieszkańcy Tczewa
- dzieci
data:
lata 80. XX wieku [prawdopodobnie 1987 rok]
hasła przedmiotowe / hasła ogólne:
Tczew, architektura, kamienice Tczew, ulice Tczew, PRL, Polska Rzeczpospolita Ludowa, transport, motoryzacja, transport publiczny, komunikacja miejska, przewozy autobusowe, publiczny transport zbiorowy, maszyny budowlane, poczta, usługi, usługi pocztowe, placówki pocztowe, placówki pocztowe Tczew, oświata, szkolnictwo, edukacja, wychowanie, opieka wczesnodziecięca, wychowanie przedszkolne, przedszkola, przedszkola Tczew, żłobek, muzealnictwo, muzea Tczew, kultura, instytucje kultury, instytucje kultury Tczew, religia, kościół katolicki, zagadnienia wyznaniowe, obiekty sakralne, zabytki, łączność, mosty, środowisko geograficzne, roślinność, zieleń, zieleń miejska
hasła przedmiotowe / hasła szczegółowe:
Tczew, Wisła, Stare Miasto, ulica Waryńskiego, ulica L. Waryńskiego, ulica Ludwika Waryńskiego, ulica Waryńskiego 1, ulica Paderewskiego, ulica I. Paderewskiego, ulica Ignacego Paderewskiego, ulica I. Paderewskiego 1, ulica Ignacego Paderewskiego 1, żłobek, żłobek dzielnicowy, żłobek Muszelka, żłobek – ulica Waryńskiego 1 – Tczew, żłobek Muszelka – ulica Waryńskiego 1 – Tczew, żłobek dzielnicowy – ulica Waryńskiego 1 – Tczew, ulica Dzierżyńskiego, ulica F. Dzierżyńskiego, ulica Feliksa Dzierżyńskiego, ulica F. Dzierżyńskiego 4, ulica 30 Stycznia, ulica 30 Stycznia 4, Muzeum Wisły, Muzeum Wisły w Tczewie, Muzeum Wisły – Oddział Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku, Muzeum Wisły – ulica F. Dzierżyńskiego 4 – Tczew, Muzeum Wisły – ulica 30 Stycznia 4 – Tczew, Fabryka Sztuk, Fabryka Sztuk w Tczewie, Fabryka Sztuk – ulica 30 Stycznia 4 – Tczew, Pomorska Fabryka Gazomierzy, Pomorska Fabryka Gazomierzy w Tczewie, Pomorska Fabryka Gazomierzy – ulica F. Dzierżyńskiego 4 – Tczew, ulica F. Dzierżyńskiego 5, ulica 30 Stycznia 5, ulica Kołłątaja, ulica H. Kołłątaja, ulica Hugona Kołłątaja, ulica Kołłątaja 9, TDK, Tczewski Dom Kultury, TDK – ulica Kołłątaja 9 – Tczew, ulica Kołłątaja 10, park miejski, Park Miejski w Tczewie, ulica Waryńskiego, ulica L. Waryńskiego, ulica Ludwika Waryńskiego, ulica Waryńskiego 23, ulica Paderewskiego 23, ulica Waryńskiego 22, ulica Paderewskiego 22, ulica Waryńskiego 3-3A, ulica Paderewskiego 3-3A, ulica Waryńskiego 4, ulica Paderewskiego 4, ulica Waryńskiego 5, ulica Paderewskiego 5, ulica Waryńskiego 5A, ulica Paderewskiego 5A, ulica Waryńskiego 6, ulica Paderewskiego 6, ulica Waryńskiego 7, ulica Paderewskiego 7, ulica Waryńskiego 8, ulica Paderewskiego 8, ulica Wąska, ulica Wąska 2, ulica Ogrodowa, ulica Ogrodowa 10, ulica Ogrodowa 11, ulica Ogrodowa 13, ulica Ogrodowa 14, ulica Ogrodowa 15-16, poczta, gmach pocztowy, urząd pocztowy, Urząd Pocztowy nr 1, poczta – ulica J. Dąbrowskiego 7 – Tczew, poczta – ulica Jarosława Dąbrowskiego 7 – Tczew, urząd pocztowy – ulica J. Dąbrowskiego 7 – Tczew, urząd pocztowy – ulica Jarosława Dąbrowskiego 7 – Tczew, Urząd Pocztowy nr 1 – ulica J. Dąbrowskiego 7 – Tczew, Urząd Pocztowy nr 1 – ulica Jarosława Dąbrowskiego 7 – Tczew, ulica F. Dzierżyńskiego 1, ulica 30 Stycznia 1, szkoła – ulica 30 Stycznia 1 – Tczew, szkoła – ulica F. Dzierżyńskiego 1 – Tczew, Szkoła Żeńska im. Cesarzowej Augusty Wiktorii, CED, CED Tczew, Centrum Edukacji Dorosłych w Tczewie, CED – ulica 30 Stycznia 1 – Tczew, Centrum Edukacji Dorosłych – ulica 30 Stycznia 1 – Tczew, budowlanka, Zespół Szkół Budowlanych w Tczewie, budowlanka – ulica F. Dzierżyńskiego 1 – Tczew, Zespół Szkół Budowlanych – ulica F. Dzierżyńskiego 1 – Tczew, ulica Obrońców Westerplatte, ulica Obrońców Westerplatte 1, ulica J. Dąbrowskiego 1, ulica Jarosława Dąbrowskiego 1, ulica J. Dąbrowskiego 2, ulica Jarosława Dąbrowskiego 2, ulica J. Dąbrowskiego 3, ulica Jarosława Dąbrowskiego 3, ulica J. Dąbrowskiego 4, ulica Jarosława Dąbrowskiego 4, ulica J. Dąbrowskiego 15, ulica Jarosława Dąbrowskiego 15, ulica J. Dąbrowskiego 16, ulica Jarosława Dąbrowskiego 16, ulica J. Dąbrowskiego 16A, ulica Jarosława Dąbrowskiego 16A, ulica J. Dąbrowskiego 16/16A, ulica Jarosława Dąbrowskiego 16/16A, ulica J. Dąbrowskiego 17, ulica Jarosława Dąbrowskiego 17, ulica J. Dąbrowskiego 18, ulica Jarosława Dąbrowskiego 18, ulica Krótka, ulica Krótka 5, ulica Krótka 6, ulica Krótka 7, ulica Krótka 8, ulica Krótka 9, ulica Krótka 10, ulica Krótka 9-10, ulica Rybacka, ulica Rybacka 33, rynek, Plac Wolności, Plac Hallera, Plac Generała Józefa Hallera, kamienice – Plac Wolności – Tczew, kamienice – Plac Hallera – Tczew, Plac Wolności 7, Plac Wolności 8, Plac Wolności 9, Plac Hallera 7, Plac Hallera 8, Plac Hallera 9, ulica 1 Maja, ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego, ulica 1 Maja 31, ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego 15, ulica 1 Maja 29/30, ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego 17/19, wieża kościelna, fara, fara Tczew, Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Tczewie, fara – ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego – Tczew, Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego – ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego – Tczew, fara – ulica 1 Maja – Tczew, Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego – ulica 1 Maja – Tczew, plac św. Grzegorza, plac Komuny Paryskiej, kościół podominikański, kościół szkolny, kościół szkolny – plac św. Grzegorza – Tczew, Kościół pw. św. Stanisława Kostki w Tczewie, Kościół pw. św. Stanisława Kostki – plac św. Grzegorza – Tczew, kościół szkolny – plac Komuny Paryskiej – Tczew, Kościół pw. św. Stanisława Kostki – plac Komuny Paryskiej – Tczew, most drogowy, most kolejowy, mosty tczewskie, mosty wiślane, przęsła mostowe, samochód osobowy, oświetlenie uliczne, przyczepa kempingowa, autobus, PKS, Państwowa Komunikacja Samochodowa, przechodnie, mieszkańcy Tczewa, dziecko, dzieci, widok z góry, widok z wieży ciśnień, 1987 rok, lata 80. XX wieku
uwagi:
fotografia czarno-biała
autor zdjęcia:
Stanisław Zaczyński (1938-2023, ur. Rokitki k. Tczewa) – fotograf, archiwista, kolekcjoner, laureat „Kociewskiego Pióra” – lokalnego wyróżnienia przyznawanego przez Towarzystwo Społeczno-Kulturalne im. Małgorzaty Hillar, Kawaler Medalu Pro Domo Trsoviensi
sygnatura:
VI2b-1121/RZS
numer teczki:
8
zbiory Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Aleksandra Skulteta w Tczewie