Tczew. Schematyczny plan miasta
ulice oznaczone na planie miasta:
- Pomorska
- Gdańska
- al. Solidarności
- Sobieskiego
- Mostowa
- 30 Stycznia
- Wojska Polskiego
- Lecha
- Plac Marszałka Józefa Piłsudskiego
- Obrońców Westerplatte
- Jarosława Dąbrowskiego
- Kościuszki
- Paderewskiego
- Kołłątaja
- Sienkiewicza
- Rybacka
- Plac Generała Józefa Hallera
- Zamkowa
- Jana z Kolna
- Bulwar Nadwiślański
obiekty widoczne na planie miasta (ryciny):
- dworzec kolejowy / dworzec PKP / stacja kolejowa przy ul. Pomorskiej 18 (budynek zaprojektowany przez inżyniera Palatyńskiego, oddany do użytku 15 sierpnia 1949 roku)
- Kościół Rzymskokatolicki pw. św. Józefa przy skrzyżowaniu ulic Gdańskiej i Sobieskiego [budowę obiektu ukończono w 1936 roku; autorem projektu świątyni był inżynier Stefan Cybichowski]
- wiatrak tczewski / wpisany do krajowego rejestru zabytków; obiekt zlokalizowany przy ulicy Wojska Polskiego na zapleczu działki numer 18 (na początku XX wieku w zabudowaniach sąsiadujących z wiatrakiem działał m.in. punkt sprzedaży produktów mącznych, a także punkt sprzedaży siana, słomy oraz sieczki będący własnością młynarza Waltera Schulza [por. pocztówka numer 566: https://skarbnica.tczew.pl/638/tczew-wiatrak-fragment-ulicy-wojska-polskiego/]; tczewski wiatrak typu holenderskiego założony został na rzucie ośmioboku, jest obiektem podpiwniczonym, wzniesionym na ceglanej podmurówce; stanowi pamiątkę po dawnych obiektach młynarskich; jako jedyny przetrwał do czasów współczesnych [dawniej na terenie miasta, jak również na terenach podmiejskich działały dwa inne wiatraki, jeden zlokalizowany był w rejonie obecnego osiedla Suchostrzygi (w okolicy świątyni pw. Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła), drugi zaś znajdował się przy dawnej Szosie Starogardzkiej / obecnie ulica 30 Stycznia]; tczewski wiatrak powstał w drugiej połowie XIX wieku / około 1891 roku, posiada unikatowe pięcioramienne skrzydło, od roku 1983 znajduje się w rękach prywatnych; w latach 60., 70. oraz na początku lat 80.-tych wiatrak zwyczajowo nazywano wiatrakiem harcerskim, swoje harcówki miały tu bowiem lokalne drużyny i szczepy harcerskie, zaś obok w parterowym pawilonie znajdowała się siedziba tczewskiej Komendy Hufca ZHP)
- Tczewskie Centrum Sportu (obecnie: Tczewskie Centrum Sportu i Rekreacji)
- I Liceum Ogólnokształcące im. Marii Skłodowskiej-Curie przy ulicy Szkoły Morskiej 1 / pierwotnie Szkoła żeńska [niem. Mädchenschule] / w latach 1920-1930 Szkoła Morska / w latach 1945-1969 Państwowe Liceum Pedagogiczne (budowę powszechnej szkoły żeńskiej rozpoczęto w Tczewie w roku 1911; w roku 1914 w wyposażonym w centralne ogrzewanie budynku szkolnym dowództwo pruskiej armii zorganizowało lazaret dla rannych żołnierzy; w kolejnych latach – od roku 1916 – w budynku mieściły się koszary niemieckiej straży granicznej – koszary Grenzschutzu, w latach 1920-1930 swoją siedzibę miała w tym miejscu pierwsza w Polsce Szkoła Morska, założona przez kmdra Antoniego Garnuszewskiego; wiosną 1930 roku Szkołę Morską przeniesiono do Gdyni, od tego roku w budynku zaczęła działać Szkoła Powszechna nr 5 przekształcona następnie, w roku 1945, w Liceum Pedagogiczne; historia tczewskiego Liceum im. Marii Skłodowskiej-Curie sięga roku 1948, to właśnie we wrześniu 1948 roku, przy ulicy Parkowej w Tczewie, rozpoczęła działalność 11-letnia Szkoła Ogólnokształcąca (rozwojowa) Stopnia Podstawowego i Licealnego; siedzibą szkoły został nowoczesny gmach wybudowany w roku 1934 przez niemieckie stowarzyszenie Deutscher Schulverein [chodzi o obecną siedzibę Zespołu Szkół Technicznych przy ulicy Parkowej 1]; w 1955 roku placówka przyjęła nazwę: Szkoła Podstawowa i Liceum Ogólnokształcące Towarzystwa Przyjaciół Dzieci w Tczewie; w 10. rocznicę powstania szkoły, z inicjatywy ówczesnego dyrektora Bronisława Kalkowskiego oraz nauczycielki fizyki prof. Wiktorii Dunajskiej nadano placówce imię polskiej noblistki Marii Skłodowskiej-Curie, „przy udziale Komitetu Rodzicielskiego, a zwłaszcza państwa H. i St. Chylickich, Maruczyńskich i Kawczyńskich szkoła otrzymała również sztandar.”; w 1966 roku, po zakończeniu działalności tczewskiego Liceum Pedagogicznego, mieszczącego się w budynku przy obecnej ulicy Szkoły Morskiej 1, podjęto decyzję o przeniesieniu tam Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Skłodowskiej-Curie; moment pożegnania z placówką przy ulicy Parkowej w sposób następujący opisano na kartach kroniki szkolnej: Nauczycielom tak jak i nam, jest trudno rozstać się z murami naszej szkoły. Często narzekaliśmy na nauczycieli i szkołę, a teraz kiedy nastąpiło rozstanie, jest nam smutno i ogarnął nas żal; 1 września 1966 roku w sali gimnastycznej dawnego Liceum Pedagogicznego powitał zebranych nowy dyrektor LO im. Marii Skłodowskiej-Curie p. Adam Jabłoński; w 1970 roku na terenie szkoły zorganizowano obchody 50-lecia szkolnictwa morskiego, z tej okazji do Tczewa przybyli między innymi wykładowcy i absolwenci szkoły z kpt. żw. Konstantym Maciejewiczem, kpt. żw. Antonim Ledóchowskim, kpt. żw. Karolem Olgierdem Borchardtem, a także ówczesnymi ministrami Oświaty, Wychowania oraz Żeglugi; w 1979 roku otwarto w tczewskiej placówce Izbę Tradycji Szkoły Morskiej; w 1993 roku I LO obchodziło dwa jubileusze: jubileusz 35-lecia nadania szkole imienia Marii Skłodowskiej-Curie oraz jubileusz 45-lecia istnienia placówki, wydana została wówczas publikacja okolicznościowa zatytułowana Jednodniówka Jubileuszowa pod redakcją Elżbiety Szałańskiej i Edwarda Grabowskiego; w czerwcu 2002 roku odbył się w Tczewie długo oczekiwany Zjazd Trzech Liceów, na który z różnych stron świata przybyli absolwenci LO im. Adama Mickiewicza, Liceum Pedagogicznego i LO im. M. Skłodowskiej-Curie; z tej okazji wydana została publikacja jubileuszowa zatytułowana Zjazd Absolwentów Liceów / za: http://www.sklodowska.szkola.tczew.pl/index.php/historia-szkoly; „Ocalić od zapomnienia… ciąg dalszy” : publikacja okolicznościowa z okazji 60-lecia Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Skłodowskiej-Curie w Tczewie / praca zbiorowa pod red. Bożeny Deja-Gałeckiej
- Wieża Ciśnień przy rozwidleniu ulic Bałdowskiej i 30 Stycznia (liczący około 40 metrów budynek zwany również ciśnią wzniesiono w roku 1905 na potrzeby Miejskich Zakładów Zaopatrywania w Wodę)
- Park Miejski / daw. Park Miejski im. Cesarza Wilhelma (założony dzięki inicjatywie Willego Muscatego – prezesa Towarzystwa Upiększania Miasta, właściciela fabryki maszyn rolniczych „A.P. Muscate Maschinenfabrik”; czas powstania: 1898 rok – dolna część parku, około 1910 – górna część parku, tak zwany lasek Schefflera; o tczewskim parku pisał między innymi Edmund Raduński na kartach wydanej w roku 1927 publikacji: „Zarys historii miasta Tczewa”: Miasto zyskało dużo na wyglądzie estetycznym przez założenie parku. Ludność tczewska mocno odczuwała brak lasu bliskiego. Najbliższy oddalony jest o 12 kilometrów a dojazd niekoniecznie łatwy. W roku 1889 nadarzyła się sposobność nabycia 75 morgów wielkiego obszaru położonego na południowej granicy miasta. Na terenie tym powstał dzięki zabiegom Towarzystwa Miłośników Miasta (Verschoenerungsverein) a szczególnie jego przewodniczącego, właściciela fabryki Willy Muscatego, piękny park rozszerzony w roku 1910 o dalsze 20 morgów nabytych z (…) fundacji dra Schefflera. (…) W roku 1915 zmarł właściwy twórca parku Muscate, Zarząd postanowił ustawić w parku obelisk z tablicą z brązu zawierającą następujący napis: Cieniom zmarłego radcy Muscatego, twórcy i krzewiciela parku miejskiego, niestety zamiar ten wykonać przeszkodziły wojna i przewrót polityczny.)
- Fabryka Wyrobów Metalowych E. Kelcha (budynek biurowo-produkcyjny i kotłownia) / w okresie międzywojennym Wytwórnia Wyrobów Metalowych Towarzystwa Akcyjnego „ARKONA” / obecnie Fabryka Sztuk z Muzeum Wisły przy ul. 30 Stycznia 4 (czas powstania obiektu: 1883/1884 rok ; począwszy od roku 1939 w budynku mieściły się kolejno: obóz przejściowy, Gerätebau Dirschau E. Schmidt GmBh Gerätebau [zakład produkcyjny – budowa urządzeń], Pomorska Fabryka Gazomierzy, Zakład Sprzętu Gospodarstwa Domowego Predom-Metrix, Muzeum Wisły. Oddział Narodowego Muzeum Morskiego; rozbudowa obiektu w latach 1921-1922)
- most drogowy (historyczny most drogowy zbudowany został w latach 1851–1857 jako most drogowo-kolejowy projektu Carla Lentze; w 1947 roku zniszczeniu uległy prowizorycznie odbudowane przęsła tczewskiego mostu drogowego (niesiona przez powódź kra lodowa uszkodziła kilka drewnianych podpór mostowych w wyniku czego siedem dźwigarów wpadło do rzeki); 15 stycznia 1948 roku przywrócony został ruch drogowy na tak zwanym „starym moście”, pomiędzy mostem drogowym a mostem kolejowym powstała specjalna kładka, umożliwiająca autom kontynuowanie drogi po przęsłach kolejowych; 31 stycznia 1959 roku władze miejskie oficjalnie dopuściły most drogowy do użytku, ogłaszając, że jest on w całości przejezdny (zbędna kładka łącząca oba mosty została w tym samym roku usunięta); drogowcy, mimo wydanego przez władze miejskie komunikatu o przejezdności mostu, przystąpili do generalnego remontu nawierzchni (aby umożliwić samochodom wjazd na remontowany most w miejscu zachodniego przyczółka powstała tymczasowa kładka); remont zakończył się ostatecznie w roku 1961; 21 marca 2000 roku trzy środkowe przęsła oryginalnej konstrukcji oraz cztery wieże w stylu neogotyckim zostały wpisane do rejestru zabytków, pozostałe elementy konstrukcyjne mostu drogowego dołączone zostały do rejestru w kilkanaście lat później, tj. 7 października 2016 roku (tym samym cały tczewski most został oficjalnie uznany za zabytek); w październiku 2011 roku, z uwagi na postępującą degradację przęseł, ruch na tczewskim moście drogowym został wstrzymany; od 2012 roku trwa proces odbudowy tczewskiego mostu drogowego w wariancie historycznym; kompleksowe prace o wartości 35,5 mln złotych podjęto na początku roku 2019; 15 kwietnia 2019 roku, podczas kolejnego etapu odbudowy mostu drogowego, dokonano wyjątkowego odkrycia: pod dawnym portalem zachodnim odnaleziono kapsułę czasu wmurowaną w przyczółek tczewskiego mostu 27 lipca 1851 roku oraz tablicę pamiątkową opatrzoną niemieckojęzyczną inskrypcją: „Jego wysokość, król pruski Fryderyk Wilhelm IV, położył kamień węgielny pod mostem wiślanym w Tczewie, 27 lipca 1851 r.”) / za: Bartosz Listewnik, „Historia mostów tczewskich. Zmiany konstrukcji na przestrzeni dziejów”
- wieże w stylu neogotyckim – wieże mostu kratowniczego / drogowego (wieżyczki wznoszono kolejno w latach: 1856 – na środkowym filarze, 1857 – na pierwszym i drugim filarze, 1858 – na czwartym i piątym filarze; we wnętrzu każdej z wież znajduje się kilka niewielkich pomieszczeń: przedsionek, prostokątna wnęka z wejściem na schody, sala wpisana w cylindryczną część wieży, drewniane podesty kolejnych kondygnacji)
- most kolejowy (historyczny most kolejowy wybudowany został w roku 1891 na trasie magistrali kolejowej łączącej Warszawę z Gdańskiem; odbudowa zniszczonego w wyniku działań wojennych mostu kolejowego rozpoczęła się w marcu 1946 roku; 8 marca 1947, dokładnie w dwa lata po wysadzeniu mostów wiślanych przez armię niemiecką, obiekt został tymczasowo odbudowany, o pracach przy odbudowie tczewskiego mostu pisano między innymi na łamach „Życia Radomskiego” z 22 października 1947 roku: Most pod Tczewem prawie gotowy. Roboty przy odbudowie największego mostu w Polsce na Wiśle pod Tczewem posuwają się szybko naprzód. Niektóre prace prowadzone są na dwie zmiany. Most posiada 10 przęseł i ma 1060 metrów długości. Odbudowa trwa już prawie dwa lata. (…) 4 przęsła konstrukcji żelaznej sprowadzone zostały z Anglii, 5 przęseł naprawiono na miejscu. Już wkrótce most pod Tczewem zostanie oddany do użytku, co pozwoli na uruchomienie pociągów bezpośrednich na linii: Gdynia – Gdańsk – Tczew – Malbork – Warszawa; do odbudowy tczewskiego mostu kolejowego użyto brytyjskich elementów ESTB wyprodukowanych w 1945 roku; odbudowany w roku 1958 most stanowi kompilację wielu form konstrukcyjnych; w latach 2009-2010 most kolejowy przeszedł generalny remont w ramach modernizacji linii kolejowej Warszawa-Gdynia)
- Wisła
- przęsła mostowe
- Dom Kultury Kolejarza (dawna Hala Miejska) / Tczewskie Centrum Kultury / obecnie Centrum Kultury i Sztuki przy ul. Kardynała Stefana Wyszyńskiego 10 (obiekt wzniesiono w roku 1910 na obszarze dawnej strzelnicy i zasypanej fosy miejskiej oraz na terenie należącym do oberżysty Michała Lindemanna; w budynku mieściły się: kasyno z restauracją, salon bilardowy, kręgielnia, mniejsza sala restauracyjna / tzw. sala czerwona, duża sala restauracyjno-koncertowa [reprezentacyjna sala tczewskiej Hali Miejskiej mogąca pomieścić jednocześnie około 1500 osób; wymiary: wys. 11 metrów, powierzchnia 526 metrów kwadratowych; za: J. Golicki, „Album tczewski. Fotografie do 1945 roku. Tom 5; sala uchodząca za najpiękniejszą w północnej części Pomorza / za: Edmund Raduński, Zarys dziejów miasta Tczewa]; od roku 1948 w budynku przy obecnej ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego 10, z inicjatywy Centralnej Rady Związków Zawodowych, zaczął działać Miejski Dom Kultury Robotniczej, nazwany później Domem Kultury Kolejarza / por. informacje zawarte w treści sprawozdania prezentowanego podczas konferencji PPR w listopadzie 1948 roku: W stadium organizacyjnym znajduje się Miejski Dom Kultury Robotniczej, przedwojenna tzw. Hala Miejska, która w okresie przedwojennym była siedziba i krzewicielką kultury niemieckiej, później zaś miejscem rozrywkowym dla bogatego mieszczaństwa tczewskiego; Dom Kultury Kolejarza istniał do roku 1995; historia Centrum Kultury i Sztuki sięga roku 1975, kiedy to w dawnym Domu Socjalnym Pomorskiej Fabryki Gazomierzy przy ul. Kołłątaja powstał Tczewski Dom Kultury; w roku 1995 Tczewski Dom Kultury został połączony z Domem Kultury Kolejarza tworząc Tczewskie Centrum Kultury; w lipcu 2007 roku instytucja przeszła kolejną reorganizację, w wyniku której powstało dzisiejsze Centrum Kultury i Sztuki )
- Kościół Rzymskokatolicki pw. Podwyższenia Krzyża Świętego (czas powstania obiektu: 2. połowa XIII do 2. połowy XIV wieku, wieża – II połowa XIII wieku, prezbiterium – I połowa XIV wieku, korpus nawowy – przed 1364 rokiem; 29 sierpnia 1982 roku doszło do pożaru wskutek którego uszkodzeniu uległy wieża, połacie dachu nad nawą główną, dzwony oraz organy kościelne; ocalałe wyposażenie przeniesiono do sąsiadującego z farą Kościoła pw. Św. Stanisława Kostki; w kolejnych latach wieża otrzymała nowe, murowane zwieńczenie, uzupełniono więźbę, położono nowe dachówki, ufundowano także organy oraz cztery dzwony: Maryja, odkupiciel Człowieka, Jan Paweł II, Wacław)
- kościół podominikański / Kościół pw. Świętego Mikołaja / Kościół pw. św. Jerzego / ob. Kościół Rzymskokatolicki pw. Św. Stanisława Kostki przy Placu Świętego Grzegorza (obiekt sakralny ufundowany w roku 1289 przez księcia pomorskiego Mestwina, do roku 1945 użytkowany przez gminę ewangelicką, prezbiterium pochodzi z końca XIII wieku, a nawa z połowy wieku XIV)
- kamienice rynkowe / kamienice staromiejskie / kamienice przy Placu Generała Józefa Hallera
- Kino Wisła / nieistniejący współcześnie budynek znajdujący się w rejonie ulicy Jarosława Dąbrowskiego 11 (pierwotnie siedziba dawnego kina należącego do Edwarda Gandrasa [kino Igrzyska Świetlne, inne nazwy: Bałtyk, Światowid, Apollo]; po wojnie obiekt przebudowano na potrzeby kina „Wisła”, od roku 2006 pawilony usługowo-handlowe)
- siedziba Urzędu Miejskiego przy Placu Marszałka Józefa Piłsudskiego 1 / wcześniej siedziba Prezydium Powiatowej Rady Narodowej / daw. Starostwo – niem. Kreishaus (obiekt wzniesiony na początku XX wieku – 1908 rok – w okolicy zniszczonego przez pożar Hotelu Gdańskiego; budynek będący siedzibą tczewskiego starostwa wyodrębnionego w roku 1887 ze starostwa starogardzkiego)
- gmach pocztowy / Urząd Pocztowy nr 1 przy ul. Jarosława Dąbrowskiego 7 (neogotycki budynek pocztowy, wyposażony w nowoczesną centralę telefoniczną, wzniesiono w roku 1905 według projektu architekta Karola Hempla)
- budynek dawnego Kaiserin Auguste Victoria Schule / w latach 1995-2012 tczewskie Centrum Edukacji Dorosłych / obecnie siedziba Urzędu Miejskiego przy ulicy 30 Stycznia 1 (czas powstania obiektu: 1891 rok; jeszcze przed końcem XIX wieku na podwórzu szkolnym wybudowano wolno stojącą salę gimnastyczną, zaś w roku 1911 wykonano dobudówkę od strony obecnej ulicy Ogrodowej; w roku 1911 placówkę przekształcono w liceum żeńskie, następnie, po odzyskaniu niepodległości, przemianowano je na gimnazjum żeńskie; po reformie oświatowej 1934 roku, ośmioletnie dotychczas gimnazjum zastąpiono gimnazjum czteroletnim (kończącym się małą maturą) oraz dwuletnim liceum; od tego czasu szkoła przyjęła nazwę Państwowe Żeńskie Gimnazjum i Liceum Humanistyczne)
- tczewski gryf (elementy charakterystyczne: otwarty dziób z wysuniętym językiem, rozwarte orle szpony, mocno osadzone lwie łapy, skrzydło gotowe do lotu, wygięty ku górze ogon zakończony obnażonym kolcem; w latach międzywojennych (1920-1938) symbolem miasta był złoty gryf na niebieskim tle, wraz z zarządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 2 marca 1939 roku zakończył się spór o barwy tczewskiego herbu, ustalono, że symbolem grodu Sambora będzie odtąd czerwony gryf ze złotym dziobem i pazurami umieszczony w polu srebrnym (białym), do sprawy powróciła jeszcze raz Rada Miejska Tczewa w 1990 roku precyzując informacje dotyczące kształtu oraz kolorystyki wszystkich elementów tczewskiego orło-lwa)
- Wisła
- Kanał Młyński
- obszar Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej
- port
osoby powiązane:
- Palatyński – inżynier, autor projektu tczewskiego dworca kolejowego
- Jan Rabanowski – minister komunikacji obecny podczas oficjalnego otwarcia tczewskiego dworca kolejowego
- Walter Schulz – młynarz, właściciel działki przy ul. Wojska Polskiego 18 / zgodnie z obowiązującym współcześnie nazewnictwem i obowiązującą współcześnie numeracją
- Stefan Cybichowski – inżynier, autor projektu tczewskiej świątyni nowomiejskiej (chodzi o Kościół Rzymskokatolicki pw. Św. Józefa przy skrzyżowaniu obecnych ulic Gdańskiej i Sobieskiego)
- ksiądz Bernard Bączkowski – pierwszy proboszcz Parafii Nowomiejskiej w Tczewie; 23 marca 1927 roku ks. Bernard Bączkowski otrzymał dekret Władzy Biskupiej mianujący go proboszczem parafii w Chełmnie; 25 kwietnia odbyła się pożegnalna msza i ostatecznie ks. Bernard opuścił parafię św. Józefa w Tczewie 1 maja 1927 roku; jego miejsce zajął ks. Władysław Młyński
- ksiądz Władysław Młyński – kanonik honorowy Kapituły Chełmińskiej, budowniczy kościoła nowomiejskiego, długoletni proboszcz parafii pw. Świętego Józefa w Tczewie [14 maja 1927 roku – objęcie Parafii przez Ks. Władysława Młyńskiego; 23 września 1930 roku – wizytacja Ks. Biskupa Okoniewskiego, ustanowienie Ks. Kuratusa Władysława Młyńskiego Proboszczem „ad honores”]
- ksiądz Antoni Dunajski – Honorowy Obywatel Miasta Tczewa, członek Komisji Episkopatu ds. Duszpasterstwa Akademickiego, kapelan honorowy Jego Świątobliwości, kanonik honorowy Kapituły Katedralnej Pelplińskiej; od 1 stycznia 1992 roku proboszcz parafii pw. Św. Józefa w Tczewie, naukowo związany z zespołem polskich norwidologów, w szczególności z Instytutem Badań nad Twórczością Cypriana Kamila Norwida KUL, asystent kościelny „Pielgrzyma”, wykładowca w Wyższym Seminarium Duchownym w Pelplinie; przewodniczący Rady Programowej Katolickiej Rozgłośni diecezjalnej „Radio Głos”, cenzor ksiąg religijnych, delegat ds. nowych ruchów kościelnych / za: https://www.diecezja-pelplin.pl/kaplani/spis-kaplanow/245-ks-antoni-dunajski
- Willy Muscate – prezes Towarzystwa Upiększania Miasta
- dr Hermann Scheffler – wieloletni lekarz tczewskich kolejarzy, twórca Łazienek Miejskich, fundator górnej części parku
- Emil Kelch – właściciel tczewskiej fabryki wyrobów metalowych, właściciel kamienicy / willi przy obecnej ulicy 30 Stycznia 5 / zgodnie z obowiązującym współcześnie nazewnictwem i obowiązującą współcześnie numeracją
- Konrad Liśkiewicz (1911–1971) – autor projektu obecnych przęseł łukowych / przęseł kratowniczych ze stali St 52 o parabolicznym niezbieżnym pasie górnym i rozpiętości 128,60 m [mowa o przęsłach użytych do odbudowy mostu kolejowego]; zgodnie z informacją zawartą w publikacji „Zabytkowy most tczewski. Konteksty” przęsła projektu K. Liśkiewicza uznawane są za pierwsze konstrukcje stalowe o tak dużej rozpiętości zaprojektowane i wykonane w Polsce
- ksiądz prałat Wacław Preis – doktor misjologii, od maja 1950 roku do grudnia 1987 roku proboszcz parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Tczewie, dziekan dekanatu tczewskiego [na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych przeprowadził renowację obu gotyckich kościołów staromiejskich; w latach siedemdziesiątych zajął się gruntowną odnową wnętrza tczewskiej Fary: w tym okresie odsłonięto pierwotną kolorystykę ołtarzy, ambony oraz konfesjonałów, zamontowano okna witrażowe w prezbiterium; za wymienione działania minister kultury i sztuki postanowił przyznać tczewskiemu proboszczowi złotą odznakę „Za Opiekę nad Zabytkami”]
- ksiądz Piotr Wysga – prałat honorowy Jego Świątobliwości, kanonik honorowy Kapituły Katedralnej Pelplińskiej; obecnie proboszcz senior w Parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Tczewie [6 czerwca 1965 roku Piotr Wysga przyjął święcenia kapłańskie z rąk biskupa Kazimierza Józefa Kowalskiego, jako motto na drogę kapłańską przyjął słowa: „Wiem, komu zawierzyłem”; obowiązki wikariusza tczewskiej fary ks. Wysga pełnił przez ponad 20 lat; jako administrator kościoła farnego coraz częściej przejmował obowiązki chorującego księdza proboszcza Wacława Preisa; 1 stycznia 1988 roku sam został ustanowiony proboszczem tczewskiej parafii staromiejskiej]
- Edward Gandras – właściciel budynku przy ulicy J. Dąbrowskiego 11, właściciel budynku przy ulicy J. Dąbrowskiego 12, właściciel kina „Igrzyska świetle” (inne nazwy: Bałtyk / Światowid / Apollo)
osoby powiązane (burmistrzowie tczewscy – okres międzywojenny):
- Władysław Orcholski (1920 -1922)
- dr Stanisław Gąsowski (1922)
- Stefan Wojczyński (1922 – 1935)
- Karol Hempel (1935 – 1936)
- Wiktor Jagalski (1936 -1939)
osoby powiązane (burmistrzowie tczewscy: 1945-1950)
- Wojciech Dudkiewicz [bezpartyjny] (marzec 1945 r.)
- Tadeusz Mężyk [PPR] (marzec – kwiecień 1945 r.)
- Marian Wojak [PPR] (kwiecień – sierpień 1945 r.)
- Jan Milewski [PPR] (sierpień 1945 r. – grudzień 1946 r.)
- p.o. Wiktor Januszewski [PPS] (grudzień 1946 r.)
- Dionizy Cichocki [PPR/PZPR] (grudzień 1946 – wrzesień 1949 r.)
- Józef Kulwicki [PZPR] (wrzesień 1949 – maj 1950 r.) – ostatni burmistrz Tczewa / za: https://www.dawnytczew.pl/pl/spoleczenstwo/193-u-steru-grodu-sambora-poczet-ostatnich-burmistrzow-tczewa.html
osoby powiązane (prezydenci miasta Tczewa; urząd prezydenta miasta wprowadzono na mocy ustawy samorządowej z 1973 roku):
- Kazimierz Deja (czas trwania prezydentury: 27.02.1975 – 11.1977) – radny Miejskiej Rady Narodowej, I Zastępca Naczelnika Miasta i Powiatu Tczewskiego (od 14.12.1973)
- Czesław Glinkowski (czas trwania prezydentury: 15.02.1977 roku – 13.09.1990)
- Ferdynand Motas (czas trwania prezydentury: 1990-1994)
- Zenon Odya (czas trwania prezydentury: 1994–2010)
- Mirosław Pobłocki (prezydent miasta Tczewa od roku 2010)
dyrektorzy Państwowego Liceum Pedagogicznego:
- Jan Isakiewicz – pierwszy dyrektor Państwowego Liceum Pedagogicznego [J. Isakiewicz przejął budynek po dawnej Szkole Morskiej; pod koniec wojny, podobnie jak inne budynki szkolne, obiekt przy obecnej ulicy Szkoły Morskiej 1 przeznaczony został na potrzeby koncentrowanych w mieście niemieckich jednostek wojskowych; po wojnie zaistniała konieczność jak najszybszego wykształcenia nowej kadry nauczycielskiej; w roku 1945 Państwowe Liceum Pedagogiczne w Tczewie było pierwszą i jedyną tego rodzaju placówką w powiecie tczewskim oraz w sąsiednich powiatach, cieszyło się tak dużym zainteresowaniem, że dość szybko podjęto decyzję o rozbudowaniu poddasza i zorganizowania w nim internatu dla uczniów pochodzących spoza Tczewa)
- Ryszard Licbarski – dyrektor Państwowego Liceum Pedagogicznego w latach 1946-1947 oraz 1948-1950
- Kazimierz Iwiński – dyrektor Państwowego Liceum Pedagogicznego w latach 1947-1948
- Stanisław Trębiński – dyrektor Państwowego Liceum Pedagogicznego w latach 1950-1952
- Alojzy Jaskulski – dyrektor Państwowego Liceum Pedagogicznego w latach 1952-1965
- Adam Jabłoński – dyrektor Państwowego Liceum Pedagogicznego w latach 1965-1969; w 1966 roku dyrektor Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Skłodowskiej-Curie [w roku 1967 w Liceum Ogólnokształcącym im. Marii Skłodowskiej-Curie, od roku 1966 działającym w budynku przy obecnej ulicy Szkoły Morskiej 1, odbyła się matura; świadectwo dojrzałości otrzymało 67 absolwentów]
dyrektorzy Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Skłodowskiej-Curie:
- Witold Wiśniewski – nauczyciel historii, w latach 1948-1953 dyrektor Szkoły Ogólnokształcącej Stopnia Podstawowego i Licealnego [chodzi o placówkę od września 1948 roku działającą w gmachu szkolnym przy ulicy Parkowej]
- Bronisław Kalkowski – w latach 1953-1966 dyrektor Szkoły Ogólnokształcącej Stopnia Podstawowego i Licealnego [chodzi o placówkę od września 1948 roku działającą w gmachu szkolnym przy ulicy Parkowej]
- Adam Jabłoński – dyrektor Państwowego Liceum Pedagogicznego w latach 1965-1969; w 1966 roku dyrektor Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Skłodowskiej-Curie [w roku 1967 w Liceum Ogólnokształcącym im. Marii Skłodowskiej-Curie, od roku 1966 działającym w budynku przy obecnej ulicy Szkoły Morskiej 1, odbyła się matura; świadectwo dojrzałości otrzymało 67 absolwentów]
- Krystyna Rybicka – do 1998 roku dyrektor Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Skłodowskiej-Curie; wcześniej nauczycielka fizyki, później kierownik internatu w Liceum Ekonomicznym.
- Idzi Jakóbczak – od września 1998 roku dyrektor I Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Skłodowskiej-Curie, nauczyciel biologii; z inicjatywy dyrektora Idziego Jakóbczaka 11 grudnia 1998 roku zorganizowano w szkole obchody 50-lecia istnienia liceum, wydana została wówczas gazetka jubileuszowa 5 lat minęło… pod redakcją Elżbiety Szałańskiej, Edwarda Grabowskiego i Pawła Manikowskiego.
organizacje / instytucje powiązane:
- Towarzystwo Budowy Kościoła Świętego Józefa powołane do życia 24 lipca 1916 roku z inicjatywy Księdza Bernarda Bączkowskiego – pierwszego proboszcza Parafii Nowomiejskiej w Tczewie (Towarzystwo pod kierownictwem księdza proboszcza zbierało fundusze na przebudowę oraz wyposażenie tymczasowego kościoła nowomiejskiego; po przejęciu budynków Domu Świętego Józefa (2 czerwca 1920 roku) zajęto się modernizacją dużej sali oraz obiektów przeznaczonych na plebanię; 1 stycznia 1921 roku parafia św. Józefa stała się samodzielną parafią; w dniach 31 maja – 2 czerwca 1924 roku odbył się w Tczewie „Pierwszy Zjazd Katolicki na diecezję Chełmińską” podczas którego ówczesny Prymas Polski ks. kardynał Dalbor oraz przyszły prymas (wówczas Apostolski Administrator Górnego Śląska) J. E. ks. kardynał Hlond odprawili mszę w nowo wybudowanym kościele św. Józefa w Tczewie)
datowanie:
1995-2012
opis fizyczny:
pocztówka barwna (karta pocztowa w formie ryciny wydana na zlecenie Urzędu Miasta Tczewa / Plac Marszałka Józefa Piłsudskiego 1); proj. M. Brzeziński; wyd. Zachodniopomorska Agencja Rozwoju Turystyki „ZART”
uwagi:
brak korespondencji na rewersie, brak znaczka pocztowego, brak stempli pocztowych / korespondencyjnych [karta bez obiegu pocztowego]
sygnatura:
Poczt503
zbiór S. Zaczyński