Tczew. Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. Wieża Ciśnień. Most drogowy. Most kolejowy. Wiatrak. Urząd Miejski. Skwer Konstytucji Trzeciego Maja
obiekty widoczne:
- most drogowy – w kadrze widoczny fragment obiektu (historyczny most drogowy zbudowany został w latach 1851–1857 jako most drogowo-kolejowy projektu Carla Lentze; w 1947 roku zniszczeniu uległy prowizorycznie odbudowane przęsła tczewskiego mostu drogowego (niesiona przez powódź kra lodowa uszkodziła kilka drewnianych podpór mostowych w wyniku czego siedem dźwigarów wpadło do rzeki); 15 stycznia 1948 roku przywrócony został ruch drogowy na tak zwanym „starym moście”, pomiędzy mostem drogowym a mostem kolejowym powstała specjalna kładka, umożliwiająca autom kontynuowanie drogi po przęsłach kolejowych; 31 stycznia 1959 roku władze miejskie oficjalnie dopuściły most drogowy do użytku, ogłaszając, że jest on w całości przejezdny (zbędna kładka łącząca oba mosty została w tym samym roku usunięta); drogowcy, mimo wydanego przez władze miejskie komunikatu o przejezdności mostu, przystąpili do generalnego remontu nawierzchni (aby umożliwić samochodom wjazd na remontowany most w miejscu zachodniego przyczółka powstała tymczasowa kładka); remont zakończył się ostatecznie w roku 1961; 21 marca 2000 roku trzy środkowe przęsła oryginalnej konstrukcji oraz cztery wieże w stylu neogotyckim zostały wpisane do rejestru zabytków, pozostałe elementy konstrukcyjne mostu drogowego dołączone zostały do rejestru w kilkanaście lat później, tj. 7 października 2016 roku (tym samym cały tczewski most został oficjalnie uznany za zabytek); w październiku 2011 roku, z uwagi na postępującą degradację przęseł, ruch na tczewskim moście drogowym został wstrzymany; od 2012 roku trwa proces odbudowy tczewskiego mostu drogowego w wariancie historycznym; kompleksowe prace o wartości 35,5 mln złotych podjęto na początku roku 2019; 15 kwietnia 2019 roku, podczas kolejnego etapu odbudowy mostu drogowego, dokonano wyjątkowego odkrycia: pod dawnym portalem zachodnim odnaleziono kapsułę czasu wmurowaną w przyczółek tczewskiego mostu 27 lipca 1851 roku oraz tablicę pamiątkową opatrzoną niemieckojęzyczną inskrypcją: „Jego wysokość, król pruski Fryderyk Wilhelm IV, położył kamień węgielny pod mostem wiślanym w Tczewie, 27 lipca 1851 r.”) / za: Bartosz Listewnik, „Historia mostów tczewskich. Zmiany konstrukcji na przestrzeni dziejów”
- most kolejowy – w kadrze widoczny fragment obiektu (historyczny most kolejowy wybudowany został w roku 1891 na trasie magistrali kolejowej łączącej Warszawę z Gdańskiem; odbudowa zniszczonego w wyniku działań wojennych mostu kolejowego rozpoczęła się w marcu 1946 roku; 8 marca 1947, dokładnie w dwa lata po wysadzeniu mostów wiślanych przez armię niemiecką, obiekt został tymczasowo odbudowany, o pracach przy odbudowie tczewskiego mostu pisano między innymi na łamach „Życia Radomskiego” z 22 października 1947 roku: Most pod Tczewem prawie gotowy. Roboty przy odbudowie największego mostu w Polsce na Wiśle pod Tczewem posuwają się szybko naprzód. Niektóre prace prowadzone są na dwie zmiany. Most posiada 10 przęseł i ma 1060 metrów długości. Odbudowa trwa już prawie dwa lata. (…) 4 przęsła konstrukcji żelaznej sprowadzone zostały z Anglii, 5 przęseł naprawiono na miejscu. Już wkrótce most pod Tczewem zostanie oddany do użytku, co pozwoli na uruchomienie pociągów bezpośrednich na linii: Gdynia – Gdańsk – Tczew – Malbork – Warszawa; do odbudowy tczewskiego mostu kolejowego użyto brytyjskich elementów ESTB wyprodukowanych w 1945 roku; odbudowany w roku 1958 most stanowi kompilację wielu form konstrukcyjnych; w latach 2009-2010 most kolejowy przeszedł generalny remont w ramach modernizacji linii kolejowej Warszawa-Gdynia)
- wieże w stylu neogotyckim – wieże mostu kratowniczego / drogowego (wieżyczki wznoszono kolejno w latach: 1856 – na środkowym filarze, 1857 – na pierwszym i drugim filarze, 1858 – na czwartym i piątym filarze; we wnętrzu każdej z wież znajduje się kilka niewielkich pomieszczeń: przedsionek, prostokątna wnęka z wejściem na schody, sala wpisana w cylindryczną część wieży, drewniane podesty kolejnych kondygnacji)
- Wieża Ciśnień przy rozwidleniu ulic Bałdowskiej i 30 Stycznia (liczący około 40 metrów budynek zwany również ciśnią wzniesiono w roku 1905 na potrzeby Miejskich Zakładów Zaopatrywania w Wodę)
- Skwer Konstytucji Trzeciego Maja w rejonie skrzyżowania obecnych ulic Bałdowskiej oraz 30 Stycznia (wcześniej Skwer PKWN – od 1960 roku, następnie od 2 maja 1991 roku Skwer Konstytucji 3-go Maja)
- siedziba Urzędu Miejskiego przy Placu Marszałka Józefa Piłsudskiego 1 / wcześniej siedziba Prezydium Powiatowej Rady Narodowej / daw. Starostwo – niem. Kreishaus (obiekt wzniesiony na początku XX wieku – 1908 rok – w okolicy zniszczonego przez pożar Hotelu Gdańskiego; budynek będący siedzibą tczewskiego starostwa wyodrębnionego w roku 1887 ze starostwa starogardzkiego)
- Kościół Rzymskokatolicki pw. Podwyższenia Krzyża Świętego (czas powstania obiektu: 2. połowa XIII do 2. połowy XIV wieku, wieża – II połowa XIII wieku, prezbiterium – I połowa XIV wieku, korpus nawowy – przed 1364 rokiem; 29 sierpnia 1982 roku doszło do pożaru wskutek którego uszkodzeniu uległy wieża, połacie dachu nad nawą główną, dzwony oraz organy kościelne; ocalałe wyposażenie przeniesiono do sąsiadującego z farą Kościoła pw. Św. Stanisława Kostki; w kolejnych latach wieża otrzymała nowe, murowane zwieńczenie, uzupełniono więźbę, położono nowe dachówki, ufundowano także organy oraz cztery dzwony: Maryja, odkupiciel Człowieka, Jan Paweł II, Wacław)
- narożna kamienica rynkowa / elewacja boczna wraz z dawną oficyną przy Placu Generała Józefa Hallera 1 (czas powstania: 1 połowa XIX wieku; w latach 1891-1939 właścicielem obiektu był kupiec Joseph Sternberg; w okresie międzywojennym na parterze kamienicy mieścił się m.in. sklep z cygarami, papierosami i tytoniem, wł. Marian Wyszyński oraz sklep „Merkur” [sprzęty kuchenne]; za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina z 1924 r.)
- kamienica przy ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego 4 / daw. oficyna boczna nr 6 – obiekt widoczny w tle / prawa strona kadru – współcześnie „Sklep Rowerowy – Rekord” (czas powstania: I ćwierćwiecze XIX wieku; około 1823 roku działka opisana jako działka z domem mieszkalnym położona w Górnym Mieście, niedaleko kościoła parafialnego; w latach 1903-1910 własność Gustawa Heffena – właściciela cegielni; od roku 1910 właścicielem państwo pruskie)
- wiatrak tczewski / wpisany do krajowego rejestru zabytków; obiekt zlokalizowany przy ulicy Wojska Polskiego na zapleczu działki numer 18 (na początku XX wieku w zabudowaniach sąsiadujących z wiatrakiem działał m.in. punkt sprzedaży produktów mącznych, a także punkt sprzedaży siana, słomy oraz sieczki będący własnością młynarza Waltera Schulza [por. pocztówka numer 566: https://skarbnica.tczew.pl/638/tczew-wiatrak-fragment-ulicy-wojska-polskiego/]; tczewski wiatrak typu holenderskiego założony został na rzucie ośmioboku, jest obiektem podpiwniczonym, wzniesionym na ceglanej podmurówce; stanowi pamiątkę po dawnych obiektach młynarskich; jako jedyny przetrwał do czasów współczesnych [dawniej na terenie miasta, jak również na terenach podmiejskich działały dwa inne wiatraki, jeden zlokalizowany był w rejonie obecnego osiedla Suchostrzygi (w okolicy świątyni pw. Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła), drugi zaś znajdował się przy dawnej Szosie Starogardzkiej / obecnie ulica 30 Stycznia]; tczewski wiatrak powstał w drugiej połowie XIX wieku / około 1891 roku, posiada unikatowe pięcioramienne skrzydło, od roku 1983 znajduje się w rękach prywatnych; w latach 60., 70. oraz na początku lat 80.-tych wiatrak zwyczajowo nazywano wiatrakiem harcerskim, swoje harcówki miały tu bowiem lokalne drużyny i szczepy harcerskie, zaś obok w parterowym pawilonie znajdowała się siedziba tczewskiej Komendy Hufca ZHP)
osoby powiązane:
- Konrad Liśkiewicz (1911–1971) – autor projektu obecnych przęseł łukowych / przęseł kratowniczych ze stali St 52 o parabolicznym niezbieżnym pasie górnym i rozpiętości 128,60 m [mowa o przęsłach użytych do odbudowy mostu kolejowego]; zgodnie z informacją zawartą w publikacji „Zabytkowy most tczewski. Konteksty” przęsła projektu K. Liśkiewicza uznawane są za pierwsze konstrukcje stalowe o tak dużej rozpiętości zaprojektowane i wykonane w Polsce
- ksiądz prałat Wacław Preis – doktor misjologii, od maja 1950 roku do grudnia 1987 roku proboszcz parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Tczewie, dziekan dekanatu tczewskiego [na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych przeprowadził renowację obu gotyckich kościołów staromiejskich; w latach siedemdziesiątych zajął się gruntowną odnową wnętrza tczewskiej Fary: w tym okresie odsłonięto pierwotną kolorystykę ołtarzy, ambony oraz konfesjonałów, zamontowano okna witrażowe w prezbiterium; za wymienione działania minister kultury i sztuki postanowił przyznać tczewskiemu proboszczowi złotą odznakę „Za Opiekę nad Zabytkami”]
- ksiądz Piotr Wysga – prałat honorowy Jego Świątobliwości, kanonik honorowy Kapituły Katedralnej Pelplińskiej; obecnie proboszcz senior w Parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Tczewie [6 czerwca 1965 roku Piotr Wysga przyjął święcenia kapłańskie z rąk biskupa Kazimierza Józefa Kowalskiego, jako motto na drogę kapłańską przyjął słowa: „Wiem, komu zawierzyłem”; obowiązki wikariusza tczewskiej fary ks. Wysga pełnił przez ponad 20 lat; jako administrator kościoła farnego coraz częściej przejmował obowiązki chorującego księdza proboszcza Wacława Preisa; 1 stycznia 1988 roku sam został ustanowiony proboszczem tczewskiej parafii staromiejskiej]
- Gustaw Heffen – właściciel cegielni, w latach 1903-1910 właściciel kamienicy przy ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego 4 (daw. oficyna boczna nr 6)
- Joseph Sternberg – kupiec, w latach 1891-1939 właściciel kamienicy przy Placu Generała Józefa Hallera 1 / zgodnie z obowiązującym współcześnie nazewnictwem
- Marian Wyszyński – kupiec, w okresie międzywojennym właściciel sklepu z cygarami, papierosami i tytoniem / Plac Generała Józefa Hallera 1 [daw. Rynek 1]
- Walter Schulz – młynarz, właściciel działki przy ul. Wojska Polskiego 18 / zgodnie z obowiązującym współcześnie nazewnictwem i obowiązującą współcześnie numeracją
osoby powiązane z widocznym w kadrze budynkiem Urzędu Miejskiego (burmistrzowie tczewscy – okres międzywojenny):
- Władysław Orcholski (1920 -1922)
- dr Stanisław Gąsowski (1922)
- Stefan Wojczyński (1922 – 1935)
- Karol Hempel (1935 – 1936)
- Wiktor Jagalski (1936 -1939)
osoby powiązane z widocznym w kadrze budynkiem Urzędu Miejskiego (burmistrzowie tczewscy: 1945-1950)
- Wojciech Dudkiewicz [bezpartyjny] (marzec 1945 r.)
- Tadeusz Mężyk [PPR] (marzec – kwiecień 1945 r.)
- Marian Wojak [PPR] (kwiecień – sierpień 1945 r.)
- Jan Milewski [PPR] (sierpień 1945 r. – grudzień 1946 r.)
- p.o. Wiktor Januszewski [PPS] (grudzień 1946 r.)
- Dionizy Cichocki [PPR/PZPR] (grudzień 1946 – wrzesień 1949 r.)
- Józef Kulwicki [PZPR] (wrzesień 1949 – maj 1950 r.) – ostatni burmistrz Tczewa / za: https://www.dawnytczew.pl/pl/spoleczenstwo/193-u-steru-grodu-sambora-poczet-ostatnich-burmistrzow-tczewa.html
osoby powiązane z widocznym w kadrze budynkiem Urzędu Miejskiego (prezydenci miasta Tczewa; urząd prezydenta miasta wprowadzono na mocy ustawy samorządowej z 1973 roku):
- Kazimierz Deja (czas trwania prezydentury: 27.02.1975 – 11.1977) – radny Miejskiej Rady Narodowej, I Zastępca Naczelnika Miasta i Powiatu Tczewskiego (od 14.12.1973)
- Czesław Glinkowski (czas trwania prezydentury: 15.02.1977 roku – 13.09.1990)
- Ferdynand Motas (czas trwania prezydentury: 1990-1994)
- Zenon Odya (czas trwania prezydentury: 1994–2010)
- Mirosław Pobłocki (prezydent miasta Tczewa od roku 2010)
opis fizyczny:
- pocztówka barwna (fotograficzna / karta pocztowa z pięcioma widokami); fot. Stanisław Zaczyński
- na rewersie adnotacja: Wszelkie prawa zastrzeżone
uwagi:
brak korespondencji na rewersie, brak znaczka pocztowego, brak stempli pocztowych / korespondencyjnych [karta bez obiegu pocztowego]
sygnatura:
Poczt510
zbiór S. Zaczyński
Podobne:
Tczew. Basen odkryty. Urząd Miejski. Osiedle Bajkowe (ulica Rokicka 22). Dawne łazienki miejski (Łazienki Schefflera). Park Kopernika. Plac Generała Józefa Hallera. Kościół podominikański / Kościół pw. św. Stanisława Kostki. Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego. Wieża Ciśnień
Tczew. Poczta. Urząd Miejski. Fabryka Sztuk z Muzeum Wisły. Wieża Ciśnień. Most drogowy. Most kolejowy. Panorama miasta. Kościół pw. NMP Matki Kościoła.
Tczew. Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. Urząd Miejski. Poczta. Fragment Placu Generała Józefa Hallera (kamienice rynkowe numery 1, 2 i 3)
Tczew. Urząd Miejski. Plac Generała Józefa Hallera. Fragment ulicy A. Mickiewicza. Most drogowy. Most kolejowy. Dawne Łazienki Schefflera
Tczew. Plac Generała Józefa Hallera. Most drogowy. Most kolejowy. Siedziba główna Miejskiej Biblioteki Publicznej. Urząd Miejski. Centrum Kultury i Sztuki. Dawne łazienki miejski (Łazienki Schefflera)
