Tczew. Bulwar Nadwiślański – informator

opracowanie:

• Czesław Glinkowski

zdjęcia:

• Jan Przychodzeń
• Arkadiusz Grzesiński
• Stanisław Zaczyński

wydawca:

• Wydawnictwo F1

współpraca:

• Biuro Promocji Urzędu Miejskiego w Tczewie
• Wydział Inwestycji i Remontów Urzędu Miejskiego w Tczewie
• Wydział Architektury i Rozwoju Miasta Urzędu Miejskiego w Tczewie

koncepcja Bulwaru Nadwiślańskiego:

• „ARSA” Bomerski & Piątkowski Architektoniczne Studio Autorskie Spółka Partnerska Gdańsk

osoby powiązane:

• Czesław Glinkowski – prezydent miasta Tczewa (czas trwania prezydentury: 15.02.1977 roku – 13.09.1990), członek Rady Programowej Kociewskiego Magazynu Regionalnego – kwartalnika wydawanego nakładem Kociewskiego Kantoru Edytorskiego, w latach 1965-1970 dyrektor Zespołu Szkół Ekonomicznych w Tczewie, członek-założyciel Towarzystwa Miłośników Ziemi Tczewskiej, w latach 1970-1973 prezes Towarzystwa Miłośników Ziemi Tczewskiej, Kawaler Pro Domo Trsoviensi, a jednocześnie członek kapituły tejże nagrody, autor następujących publikacji: „Tczewskie Szlaki Turystyczne (2001), „Życie Tczewem pisane” (2002), „Tczew na przełomie XX i XXI w.” (2005), „Przywróćmy Pamięć…” (2008), „Życie Tczewem pisane” (2001), „Związki Ziemi Tczewskiej z Wisłą (2012); laureat Samburii – nagrody starosty tczewskiego [nagroda przyznawana nie częściej niż raz w roku, wręczana w listopadzie, na pamiątkę I sesji Rady Powiatu Tczewskiego I kadencji], laureat „Kociewskiego Pióra” – zaszczytnego wyróżnienia przyznawanego przez Kapitułę Nagrody Literackiej i Wydawniczej “ Kociewskie Pióro”, działającej pod przewodnictwem prof. dr hab. Tadeusza Linknera.
• Stanisław Zaczyński – fotograf, archiwista, kolekcjoner wiekowych rycin, negatywów, dokumentów historycznych, fotografii oraz pocztówek, wzbogacających oraz systematyzujących wiedzę na temat burzliwych dziejów Grodu Sambora, laureat „Kociewskiego Pióra” – lokalnego wyróżnienia przyznawanego przez Towarzystwo Społeczno-Kulturalne im. Małgorzaty Hillar
• Jan Przychodzeń – wieloletni członek Koła Łowieckiego „Szarak” w Tczewie (Prezes Koła w latach 1989-1997), członek Okręgowej Rady Polskiego Związku Łowieckiego w Gdańsku oraz członek Komisji Kultury Łowieckiej Polskiego Związku Łowieckiego w Gdańsku, w 2007 roku wyróżniony Złotym Medalem Zasługi Łowieckiej, kronikarz „Szaraka”, promotor łowiectwa i ochrony przyrody
• Arkadiusz Grzesiński – fotograf, autor albumu „Tczew: poezja miasta” [tłumaczenia Joanna Ćwiklik, Dominika Waligóra, adres wydawniczy: Studio Twórczego Działania Carpe Diem, Tczew [ca 2002]

obiekty widoczne:

• Wisła
• most drogowy (historyczny most drogowy zbudowany został w latach 1851–1857 jako most drogowo-kolejowy projektu Carla Lentze; w 1947 roku zniszczeniu uległy prowizorycznie odbudowane przęsła tczewskiego mostu drogowego (niesiona przez powódź kra lodowa uszkodziła kilka drewnianych podpór mostowych w wyniku czego siedem dźwigarów wpadło do rzeki); 15 stycznia 1948 roku przywrócony został ruch drogowy na tak zwanym „starym moście”, pomiędzy mostem drogowym a mostem kolejowym powstała specjalna kładka, umożliwiająca autom kontynuowanie drogi po przęsłach kolejowych; 31 stycznia 1959 roku władze miejskie oficjalnie dopuściły most drogowy do użytku, ogłaszając, że jest on w całości przejezdny (zbędna kładka łącząca oba mosty została w tym samym roku usunięta); drogowcy, mimo wydanego przez władze miejskie komunikatu o przejezdności mostu, przystąpili do generalnego remontu nawierzchni (aby umożliwić samochodom wjazd na remontowany most w miejscu zachodniego przyczółka powstała tymczasowa kładka); remont zakończył się ostatecznie w roku 1961; 21 marca 2000 roku trzy środkowe przęsła oryginalnej konstrukcji oraz cztery wieże w stylu neogotyckim zostały wpisane do rejestru zabytków, pozostałe elementy konstrukcyjne mostu drogowego dołączone zostały do rejestru w kilkanaście lat później, tj. 7 października 2016 roku (tym samym cały tczewski most został oficjalnie uznany za zabytek); w październiku 2011 roku, z uwagi na postępującą degradację przęseł, ruch na tczewskim moście drogowym został wstrzymany; od 2012 roku trwa proces odbudowy tczewskiego mostu drogowego w wariancie historycznym; kompleksowe prace o wartości 35,5 mln złotych podjęto na początku roku 2019; 15 kwietnia 2019 roku, podczas kolejnego etapu odbudowy mostu drogowego, dokonano wyjątkowego odkrycia: pod dawnym portalem zachodnim odnaleziono kapsułę czasu wmurowaną w przyczółek tczewskiego mostu 27 lipca 1851 roku oraz tablicę pamiątkową opatrzoną niemieckojęzyczną inskrypcją: „Jego wysokość, król pruski Fryderyk Wilhelm IV, położył kamień węgielny pod mostem wiślanym w Tczewie, 27 lipca 1851 r.”) / za: Bartosz Listewnik, „Historia mostów tczewskich. Zmiany konstrukcji na przestrzeni dziejów”
• most kolejowy (historyczny most kolejowy wybudowany został w roku 1891 na trasie magistrali kolejowej łączącej Warszawę z Gdańskiem; odbudowa zniszczonego w wyniku działań wojennych mostu kolejowego rozpoczęła się w marcu 1946 roku; 8 marca 1947, dokładnie w dwa lata po wysadzeniu mostów wiślanych przez armię niemiecką, obiekt został tymczasowo odbudowany, o pracach przy odbudowie tczewskiego mostu pisano między innymi na łamach „Życia Radomskiego” z 22 października 1947 roku: Most pod Tczewem prawie gotowy. Roboty przy odbudowie największego mostu w Polsce na Wiśle pod Tczewem posuwają się szybko naprzód. Niektóre prace prowadzone są na dwie zmiany. Most posiada 10 przęseł i ma 1060 metrów długości. Odbudowa trwa już prawie dwa lata. (…) 4 przęsła konstrukcji żelaznej sprowadzone zostały z Anglii, 5 przęseł naprawiono na miejscu. Już wkrótce most pod Tczewem zostanie oddany do użytku, co pozwoli na uruchomienie pociągów bezpośrednich na linii: Gdynia – Gdańsk – Tczew – Malbork – Warszawa; do odbudowy tczewskiego mostu kolejowego użyto brytyjskich elementów ESTB wyprodukowanych w 1945 roku; odbudowany w roku 1958 most stanowi kompilację wielu form konstrukcyjnych; w latach 2009-2010 most kolejowy przeszedł generalny remont w ramach modernizacji linii kolejowej Warszawa-Gdynia)
• wieże w stylu neogotyckim – wieże mostu kratowniczego / drogowego (wieżyczki wznoszono kolejno w latach: 1856 – na środkowym filarze, 1857 – na pierwszym i drugim filarze, 1858 – na czwartym i piątym filarze; we wnętrzu każdej z wież znajduje się kilka niewielkich pomieszczeń: przedsionek, prostokątna wnęka z wejściem na schody, sala wpisana w cylindryczną część wieży, drewniane podesty kolejnych kondygnacji)
• przęsła mostowe
• kościół podominikański / Kościół pw. Świętego Mikołaja / Kościół pw. św. Jerzego / ob. Kościół Rzymskokatolicki pw. Św. Stanisława Kostki przy Placu Świętego Grzegorza (obiekt sakralny ufundowany w roku 1289 przez księcia pomorskiego Mestwina, do roku 1945 użytkowany przez gminę ewangelicką, prezbiterium pochodzi z końca XIII wieku, a nawa z połowy wieku XIV)
• Kościół Rzymskokatolicki pw. Podwyższenia Krzyża Świętego (czas powstania obiektu: 2. połowa XIII do 2. połowy XIV wieku, wieża – II połowa XIII wieku, prezbiterium – I połowa XIV wieku, korpus nawowy – przed 1364 rokiem; 29 sierpnia 1982 roku doszło do pożaru wskutek którego uszkodzeniu uległy wieża, połacie dachu nad nawą główną, dzwony oraz organy kościelne; ocalałe wyposażenie przeniesiono do sąsiadującego z farą Kościoła pw. Św. Stanisława Kostki; w kolejnych latach wieża otrzymała nowe, murowane zwieńczenie, uzupełniono więźbę, położono nowe dachówki, ufundowano także organy oraz cztery dzwony: Maryja, odkupiciel Człowieka, Jan Paweł II, Wacław)
• dawny budynek klasztorny zakonu żebraczego dominikanów – część zespołu klasztornego (po kasacji klasztoru w 1818 roku przekazany na cele szkolne) / obecnie Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im. Janiny Garści
• szkoła tzw. Czerwona/ obecnie: Dom Organizacji Pozarządowych (czas powstania obiektu: 1891 rok; w okresie międzywojennym mieściła się tu Szkoła Powszechna nr 1, później Zespół Szkół Technicznych i Kolejowych)
• szkoła tzw. Biała / obecnie: Dom Organizacji Pozarządowych (czas powstania obiektu: 1871 rok; w okresie międzywojennym mieściła się tu Szkoła Powszechna nr 1, później Zespół Szkół Technicznych i Kolejowych)
• Spółdzielnia Inwalidów „Wisła” – hala
• Spółdzielnia Inwalidów „Wisła” – budynek administracyjny przy ulicy Zamkowej 13 / w kadrze widoczny fragment obiektu (czas powstania obiektu: przełom XIX i XX wieku; kamienica należąca pierwotnie do G. Wilkego – właściciela tartaku parowego znajdującego się na terenach nadrzecznych od 1881 roku – niem. Dampf Schneidemühle Wilke)
• kamienica przy ulicy Zamkowej 16 (czas powstania obiektu w obecnym kształcie: 1907 rok (?); wzniesiono wówczas nowy budynek mieszkalny wraz z domem przeznaczonym do prowadzenia interesów; w parterowej części obiektu mieściły się pierwotnie pomieszczenia sklepowe)
• kamienica przy ulicy Zamkowej 18 (czas powstania obiektu: około 1890 roku)
• kamienica przy ul. Zamkowej 19 (czas powstania obiektu: około 1910 roku)
• kamienice bliźniacze przy ulicy Zamkowej 19A i 19B (czas powstania obiektów: 1913 rok)

symulacja komputerowa / projekt – prezentowane miejsca, obiekty, strefy:

• kawiarenka letnia
• platforma widokowa
• strefa biznesu
• tereny rekreacyjne
• przystań żeglarska
• centrum turystyczne
• ścieżka spacerowo-rowerowa

typ dokumentu:

informator

forma dokumentu:

folder o wymiarach 21,0 cm x 10,0 cm

hasła przedmiotowe:

dział ogólny, środowisko geograficzne, Wisła, hydrologia, turystyka, Tczew – turystyka, rekreacja, żegluga śródlądowa

uwagi:

• na stronie pierwszej (lewy górny róg) widoczna barwna rycina przedstawiająca tczewskiego gryfa (tczewski gryf – elementy charakterystyczne: otwarty dziób z wysuniętym językiem, rozwarte orle szpony, mocno osadzone lwie łapy, skrzydło gotowe do lotu, wygięty ku górze ogon zakończony obnażonym kolcem; w latach międzywojennych (1920-1938) symbolem miasta był złoty gryf na niebieskim tle, wraz z zarządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 2 marca 1939 roku zakończył się spór o barwy tczewskiego herbu, ustalono, że symbolem grodu Sambora będzie odtąd czerwony gryf ze złotym dziobem i pazurami umieszczony w polu srebrnym (białym), do sprawy powróciła jeszcze raz Rada Miejska Tczewa w 1990 roku precyzując informacje dotyczące kształtu oraz kolorystyki wszystkich elementów tczewskiego orło-lwa)
• w informatorze wykorzystano fragmenty książki Stanisława Gierszewskiego „Wisła w dziejach Polski”

sygnatura:

DZS73

numer skanu:

dzs_0073

zbiory Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Aleksandra Skulteta w Tczewie

arkadiusz grzesiński Arsa Bomerski & PIątkowski biuro promocji urzędu miejskiego w Tczewie budynek klasztorny zakonu żebraczego dominikanów bulwar nadwiślański centrum turystyczne czesław glinkowski dominikanie dział ogólny fara folder hydrologia informator jan przychodzeń kawiarenka letnia klasztor kościół podominikański kościół podwyższenia krzyża świętego kościół św. Stanisława Kostki most drogowy most kolejowy państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im. Janiny Garści platforma widokowa przęsła mostowe przystań żeglarska rekreacja ścieżka spacerowo-rowerowa spółdzielnia inwalidów wisła - budynek administracyjny spółdzielnia inwalidów Wisła - hala środowisko geograficzne stanisław gierszewski stanisław zaczyński strefa biznesu szkoła Biała szkoła Czerwona tczew tczew - turystyka tereny rekreacyjne turystyka ulica Zamkowa 13 ulica Zamkowa 16 ulica Zamkowa 18 ulica Zamkowa 19 ulica Zamkowa 19A ulica Zamkowa 19B wieże w stylu neogotyckim wisła wisła w dziejach polski wydawnictwo f1 wydział architektury i rozwoju miasta urzędu miejskiego w tczewie wydział inwestycji i remontów urzędu miejskiego w tczewie żegluga śródlądowa