Tczew. Stare Miasto. Pożar Kościoła pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. Karta pamiątkowa. 29 sierpnia 1982 roku (godz. 7:30).

miejscowość:

Tczew

obiekty / miejsca widoczne – lewy górny róg:

Kościół Rzymskokatolicki pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego (czas powstania obiektu: 2. połowa XIII do 2. połowy XIV wieku, wieża – 2. połowa XIII wieku, prezbiterium – 1. połowa XIV wieku, korpus nawowy – przed 1364 rokiem; 29 sierpnia 1982 roku doszło do pożaru w wyniku którego uszkodzeniu uległy wieża, połacie dachu nad nawą główną, dzwony oraz zabytkowe organy Terletzkiego/Sobiechowskiego; ocalałe wyposażenie przeniesiono do sąsiadującego z farą kościoła pw. św. Stanisława Kostki; w kolejnych latach, począwszy od roku 1982, przystąpiono do prac remontowo-konserwacyjnych: odbudowano szczytową część wieży, uzupełniono więźbę dachową, odmalowano wnętrze świątyni; w roku 1986 zbudowano nowe organy, zaś w latach 1983-1985 zakupiono i poświęcono cztery dzwony: Maryja [924 kg, ton „f”], Odkupiciel Człowieka [1781 kg, ton „d”], Jan Paweł II [588 kg, ton „a”], Wacław [258 kg, ton „cis”])
Kościół Rzymskokatolicki pw. św. Stanisława Kostki w Tczewie, Plac św. Grzegorza 1 – w kadrze widoczny fragment obiektu (daw. kościół podominikański, Kościół pw. św. Mikołaja, Kościół pw. św. Jerzego; obiekt sakralny ufundowany w roku 1289 przez księcia pomorskiego Mestwina, do roku 1945 użytkowany przez gminę ewangelicką; prezbiterium datowane na IV ćwierćwiecze XIII wieku, nawa – poł. XIV wieku)
kamienica przy ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego 23 (czas powstania obiektu: około 1935 roku)
kamienica przy ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego 25/25A (czas powstania obiektu: około 1880 roku, rozbudowa po 1904 roku)
kamienica przy ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego 27 (czas powstania obiektu: około 1880 roku; rozbudowa: lata 30. XX wieku)
kamienica przy ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego 29 (czas powstania obiektu: około 1880 roku)
znak drogowy
oświetlenie drogowe

obiekty / miejsca widoczne – prawy górny róg:

Kościół Rzymskokatolicki pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego (czas powstania obiektu: 2. połowa XIII do 2. połowy XIV wieku, wieża – 2. połowa XIII wieku, prezbiterium – 1. połowa XIV wieku, korpus nawowy – przed 1364 rokiem; 29 sierpnia 1982 roku doszło do pożaru w wyniku którego uszkodzeniu uległy wieża, połacie dachu nad nawą główną, dzwony oraz zabytkowe organy Terletzkiego/Sobiechowskiego; ocalałe wyposażenie przeniesiono do sąsiadującego z farą kościoła pw. św. Stanisława Kostki; w kolejnych latach, począwszy od roku 1982, przystąpiono do prac remontowo-konserwacyjnych: odbudowano szczytową część wieży, uzupełniono więźbę dachową, odmalowano wnętrze świątyni; w roku 1986 zbudowano nowe organy, zaś w latach 1983-1985 zakupiono i poświęcono cztery dzwony: Maryja [924 kg, ton „f”], Odkupiciel Człowieka [1781 kg, ton „d”], Jan Paweł II [588 kg, ton „a”], Wacław [258 kg, ton „cis”])
budynek mieszkalno-usługowy przy ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego 8 (czas powstania obiektu: poł. XIX wieku; w latach 1896-1939 wł. Franz Hannemann)
kamienica przy ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego 15; daw. 1 Maja 31 (czas powstania obiektu w obecnym kształcie: lata 30. XX wieku [dom wybudowany w miejscu dawnej kamienicy mieszkalno-usługowej rozebranej w roku 1923 z uwagi na zły stan techniczny])
kamienica przy ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego 17/19; daw. 1 Maja 29/30 (czas powstania obiektu: około 1900 roku)
znaki drogowe
wóz strażacki

obiekty / miejsca widoczne – prawy dolny róg:

Kościół Rzymskokatolicki pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego (czas powstania obiektu: 2. połowa XIII do 2. połowy XIV wieku, wieża – 2. połowa XIII wieku, prezbiterium – 1. połowa XIV wieku, korpus nawowy – przed 1364 rokiem; 29 sierpnia 1982 roku doszło do pożaru w wyniku którego uszkodzeniu uległy wieża, połacie dachu nad nawą główną, dzwony oraz zabytkowe organy Terletzkiego/Sobiechowskiego; ocalałe wyposażenie przeniesiono do sąsiadującego z farą kościoła pw. św. Stanisława Kostki; w kolejnych latach, począwszy od roku 1982, przystąpiono do prac remontowo-konserwacyjnych: odbudowano szczytową część wieży, uzupełniono więźbę dachową, odmalowano wnętrze świątyni; w roku 1986 zbudowano nowe organy, zaś w latach 1983-1985 zakupiono i poświęcono cztery dzwony: Maryja [924 kg, ton „f”], Odkupiciel Człowieka [1781 kg, ton „d”], Jan Paweł II [588 kg, ton „a”], Wacław [258 kg, ton „cis”])
budynek mieszkalno-usługowy przy ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego 8 – w kadrze widoczny fragment dachu (czas powstania obiektu: poł. XIX wieku; w latach 1896-1939 wł. Franz Hannemann)

obiekty / miejsca widoczne – środek:

dzwon farny „Kazimierz” (po upadku z wieży kościelnej); waga: 1320 kg, ton „E”, zakupiony w 1952 roku, poświęcony 1 czerwca 1952 roku przez biskupa chełmińskiego Kazimierza Józefa Kowalskiego; na dzwonie: 1) wypukły wizerunek św. Kazimierza z nimbem 2) tłoczona inskrypcja „Tczew. ad. S. Crucem A.D. 1952”, 3) kielich wraz z dekoracyjnym ornamentem 4) sentencja „Stat Crux dum volvitur orbis” [łac. „Świat przemija, a krzyż trwa”, dewiza zakonu kartuzów] 5) sygnatura / logo firmy Metalton w Kętach – Józef Bukowski / za: Tadeusz Magdziarz, Dariusz Słomiński, Dzwony w Kościele Podwyższenia Krzyża Świętego w Tczewie; Kociewski Magazyn Regionalny nr 101; Kwiecień–Czerwiec 2018, s. 46

obiekty / miejsca widoczne – lewy dolny róg:

Kościół Rzymskokatolicki pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego (czas powstania obiektu: 2. połowa XIII do 2. połowy XIV wieku, wieża – 2. połowa XIII wieku, prezbiterium – 1. połowa XIV wieku, korpus nawowy – przed 1364 rokiem; 29 sierpnia 1982 roku doszło do pożaru w wyniku którego uszkodzeniu uległy wieża, połacie dachu nad nawą główną, dzwony oraz zabytkowe organy Terletzkiego/Sobiechowskiego; ocalałe wyposażenie przeniesiono do sąsiadującego z farą kościoła pw. św. Stanisława Kostki; w kolejnych latach, począwszy od roku 1982, przystąpiono do prac remontowo-konserwacyjnych: odbudowano szczytową część wieży, uzupełniono więźbę dachową, odmalowano wnętrze świątyni; w roku 1986 zbudowano nowe organy, zaś w latach 1983-1985 zakupiono i poświęcono cztery dzwony: Maryja [924 kg, ton „f”], Odkupiciel Człowieka [1781 kg, ton „d”], Jan Paweł II [588 kg, ton „a”], Wacław [258 kg, ton „cis”])
narożna kamienica rynkowa przy Placu Generała Józefa Hallera 1 – elewacja boczna wraz z dawną oficyną (czas powstania: 1 połowa XIX wieku; w latach 1891-1939 wł. Joseph Sternberg)
kamienica mieszkalno-usługowa przy ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego 2
kamienica mieszkalno-usługowa przy ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego 4 / daw. oficyna boczna nr 6; współcześnie „Sklep Rowerowy – Rekord” (czas powstania obiektu: I ćwierćwiecze XIX wieku; około 1823 roku działka opisana jako „działka z domem mieszkalnym położona w Górnym Mieście, niedaleko kościoła parafialnego”; w latach 1903-1910 wł. Gustaw Heffen; od roku 1910 wł. państwo pruskie)
kamienica narożna przy ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego 3 / daw. kamienica mieszkalno-handlowa nr 37 przy ul. 1 Maja (czas powstania obiektu: 1900 rok, w latach 1897-1924 wł. Ludwig Helmetag – pastor; w latach 1924-1939 wł. Bank Ludowy Sp. z o.o.)
kamienica przy ulicy A. Mickiewicza 7 (czas powstania obiektu w pierwotnym kształcie: 4. ćwierćwiecze XIX wieku; w latach 1878-1890 wł. Joseph Carrsohn; w latach 1890-1906 wł. kupiec Julius Levit; w latach 1906-1908 wł. Herman i Henriette Ormanschick, od 1908 wł. (?) Emil Jagielski; charakterystyczne elementy konstrukcji: boniowana / zdobiona elewacja w obrębie parteru, fryzy, gzymsy, żeliwna balustrada balkonu; w okresie międzywojennym w budynku mieścił się skład bławatów i konfekcji Władysława Orcholskiego / por. ogłoszenie zamieszczone w Księdze adresowej Tczewa i Pelplina 1924 roku: „W. Orcholski. Rynek – Tczew – Tel. 235. Skład bławatów, konfekcji męskiej i damskiej, bielizny i galanterji. Artykuły męskie. Kapelusze. Krawaty. Koszule wierzchnie. Bielizna. Pończochy”; w 1986 roku kamienicę zburzono niemal do poziomu gruntu [ocalał jedynie północny i zachodni parter narożników], obiekt, mimo wcześniejszych planów wzniesienia w tym miejscu budynku ze stali i szkła, ostatecznie odbudowano zachowując oryginalną formę z końca XIX stulecia; w latach 90. XX wieku w kamienicy mieścił się sklep odzieżowo-obuwniczy SEZAM; w planach było również otwarcie w tym miejscu wielobranżowego sklepu specjalistycznego dla dzieci)
wozy strażackie

osoby widoczne:

mieszkańcy Tczewa
dzieci

osoby powiązane (członkowie Ochotniczej Straży Pożarnej Miasta Tczewa, uczestnicy akcji ratowniczo-gaśniczej 29.08.1982 r.):

Paweł Demps
Zbigniew Demps
Alfons Dworakowski
Roman Eich
Alojzy Kosecki
Zbigniew Neubauer
Edmund Rogowski
Leon Rusiński
Kazimierz Pawelec
Jan Zaremba
Paweł Gdaniec

osoby powiązane:

Wacław Preis – duchowny rzymskokatolicki, profesor misjologii w Wyższym Seminarium Duchownym w Pelplinie, kanonik honorowy Kapituły Katedralnej Chełmińskiej, dyrektor Związku Misyjnego Kleru, szambelan papieski, od października 1967 roku członek Komisji Misyjnej przy Konferencji Episkopatu Polski, dyrektor Diecezjalnej Akcji na Rzecz Misji Zagranicznych, postulator w procesie beatyfikacyjnym biskupa Konstantyna Dominika, dziekan dekanatu tczewskiego, od maja 1950 roku do grudnia 1987 roku proboszcz Parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Tczewie [na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych ks. W. Preis przeprowadził renowację obu tczewskich świątyń staromiejskich; w latach siedemdziesiątych zajął się gruntowną odnową wnętrza kościoła farnego: w tym okresie odsłonięto pierwotną kolorystykę ołtarzy, ambony oraz konfesjonałów, zamontowano okna witrażowe w prezbiterium; za wymienione działania minister kultury i sztuki postanowił przyznać proboszczowi złotą odznakę „Za Opiekę nad Zabytkami”]
Piotr Wysga – duchowny rzymskokatolicki, absolwent Wyższego Seminarium Duchownego w Pelplinie, prałat honorowy Jego Świątobliwości, kanonik honorowy Kapituły Katedralnej Pelplińskiej, w latach 1988-2016 proboszcz Parafii pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Tczewie, od 2016 roku proboszcz senior (Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Tczewie), Honorowy Obywatel Miasta Tczewa

datowanie:

29 sierpnia 1982

hasła przedmiotowe / hasła ogólne:

Tczew, kamienice Tczew, kościół rzymskokatolicki, religia, zagadnienia wyznaniowe, kościoły Tczew, architektura, obiekty sakralne, gotyk, architektura gotycka, pożar, pożary Tczew, infrastruktura drogowa, pożarnictwo, straż pożarna, akcja gaśnicza, służby mundurowe

hasła przedmiotowe / hasła szczegółowe:

Tczew, Stare Miasto, Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego w Tczewie, fara, fara Tczew, Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Tczewie, ulica 1 Maja, ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego, fara – ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego – Tczew, Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego – ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego – Tczew, ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego 8, kościół podominikański, kościół szkolny, Kościół pw. św. Stanisława Kostki w Tczewie, kościół szkolny – plac św. Grzegorza 1 – Tczew, Kościół pw. św. Stanisława Kostki – plac św. Grzegorza 1 – Tczew, ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego 23, ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego 25/25A, ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego 27, ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego 29, ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego 15, ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego 17/19, Plac Hallera 1, ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego 2, ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego 3, ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego 4, ulica Mickiewicza 7, dzwon, dzwon farny, dzwon kościelny, dzwon Kazimierz, wieża, wieża kościelna, mieszkańcy Tczewa, dziecko, dzieci, znak drogowy, znaki drogowe, oświetlenie uliczne, wóz strażacki, wozy strażackie, samochód gaśniczy, samochody gaśnicze, ogień, pożar – fara – Tczew, pożar – Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego – Tczew, pożar fary, pożar fary Tczew, pożar kościoła, pożar kościoła Tczew, pożar 1982, pożar 29 sierpnia 1982, pożar 29.08.1982, strażacy, OSP Tczew, Ochotnicza Straż Pożarna, Ochotnicza Straż Pożarna w Tczewie, Ochotnicza Straż Pożarna Miasta Tczewa, pożarnictwo – historia – Tczew, członkowie czynni OSP, członkowie czynni – OSP – Tczew, członkowie czynni – Ochotnicza Straż Pożarna – Tczew, Paweł Demps, Zbigniew Demps, Alfons Dworakowski, Roman Eich, Alojzy Kosecki, Zbigniew Neubauer, Edmund Rogowski, Leon Rusiński, Kazimierz Pawelec, Jan Zaremba, Paweł Gdaniec, kronika, kronika fotograficzna, Tczew sierpień 1982, Tczew 29 sierpnia 1982, Tczew 29.08.1982, lata 80. XX wieku

uwagi:

fotografia czarno-biała
reprodukcja

sygnatura:

XV1-19260/RZS

ze zbiorów Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Aleksandra Skulteta w Tczewie