Tczew. Dawne Czyżykówko (zwane również Małym Czyżykowem). Współcześnie ulica Czyżykowska. Początek XX wieku

miejscowość:

Czyżykówko (inaczej: Małe Czyżykowo) / współcześnie: Tczew, ulica Czyżykowska

obiekty widoczne:

budynek wielorodzinny, ulica Czyżykowska 8 [niem. Zeisgendorferstrasse 8]
(czas powstania obiektu: 3./4. ćwierćwiecze XIX wieku; od 1886 roku wł. Marius Lilienthal; w latach 1887/1909 wł. Vinzent Bober, murarz; od 1927 roku wł. Paweł Szczodrowski; w latach 1939-1945 wł. Hedwig Block z d. Krautwurst; w okresie PRL wł. Skarb Państwa; współcześnie wł. Gmina Miejska Tczew)
zabudowa bliźniacza o konstrukcji zrębowej, ulica Czyżykowska 7 [niem. Zeisgendorferstrasse 7] – współcześnie teren niezagospodarowany
(czas powstania obiektu: około 1819 roku; uszkodzenie części wschodniej: 1945 rok [bombardowanie], rozbiórka części zachodniej: przed 1965 rokiem; od 1830 roku wł. Michael i Joseph Kleszczewski; od 1842 roku wł. Michael Kleszczewski z żoną Catharine z d. Chmielecki; od 1850 roku wł. Catharine Kleszczewska, wdowa; od 1857 roku wł. Martin Kleszczewski [ceglarz] z żoną Marią Anną z d. Apfelbaum oraz Joseph Swiatczynski [stolarz] z żoną Wilhelmine Henriette z d. Kleszczewski; od 1867 roku wł. Joseph Swiatczynski [stolarz] z żoną Wilhelmine Henriette z d. Kleszczewski; od 1909 roku wł. Wilhelmine Swiatczynski; od 1919 roku wł. Franciszka Helena Frauendorf z d. Swiatczynska; w latach 1939-1945 wł. spadkobiercy Franciszki i Augusta Frauendorfów; w okresie PRL wł. Skarb Państwa; współcześnie wł. Gmina Miejska Tczew;
mieszkańcy lata 20. XX wieku [za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina, 1924]: Paweł Dąbrowski, urzędnik; M. Dengowski, robotnik; Jan Lot, robotnik; Franciszek Migowski, robotnik; Jan Paszkowski; Sylwester Pofelski, robotnik; Jadwiga Wojtaszewska; Józef Zalewski, robotnik)
dom parterowy, ulica Czyżykowska 6 [niem. Zeisgendorferstrasse 6] – budynek nieistniejący współcześnie
(czas powstania obiektu: brak danych; rozbiórka: połowa lat 70. XX wieku; właściciele działek nr 3 i 6: od 1869 roku wł. Mathhias Gapikowski z żoną Ludwiką z d. Kamrowską; od 1886 roku wł. córki Mathhiasa Gapikowskiego: Helena Ludwika i Gertruda Johanna; od 1894 roku i w latach 1939-1945 wł. Jan Herold [malarz] z żoną Gertrudą z d. Gapikowską; od 1950 roku wł. Skarb Państwa; od 1956 roku wł. Michalina Paprocka;
mieszkańcy lata 20. XX wieku [za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina, 1924]: Paweł Dembek, kolejarz; Jan Herold, wł. domu)
dom piętrowy z muru pruskiego, ulica Czyżykowska 5 [niem. Zeisgendorferstrasse 5] – współcześnie teren niezabudowany
(czas powstania obiektu: prawdopodobnie II poł. lat 40. XIX wieku; wyodrębnienie samodzielnej działki: 1846 rok [do 1846 roku nieruchomość była częścią działki nr 4]; od 1885 roku wł. Johann Erdmann; od 1909 roku wł. Johann Borowski; od 1918 roku wł. August Czapiewski; od 1925 roku wł. Wiktoria Wollenschlager; w latach 1939-1945 wł. Leokadia Czech z d. Trzebiatowska i Helena Szalgowska z d. Trzebiatowska;
mieszkańcy lata 20. XX wieku [za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina, 1924]: Franciszek Chrzanowski, kolejarz; Ksawery Dąbrowski, kołodziej; Maria Lietz, wdowa; Wiktoria Wollenschlager, wł. domu)
dom parterowy, ulica Czyżykowska 4 [niem. Zeisgendorferstrasse 4; przed 1908 rokiem ulica Wiejska (Dorfstrasse) 4]
(czas powstania obiektu: brak danych; rozbiórka: przed 1945 rokiem;
mieszkańcy lata 20. XX wieku [za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina, 1924]: Jakub Stybiński; Albert Wenzel, robotnik; Franciszek Zieliński, robotnik)
dom, ulica Czyżykowska 113 [niem. Zeisgendorferstrasse 113; przed 1908 rokiem ulica Wiejska (Dorfstrasse) 25]
(czas powstania obiektu: przypuszczalnie po 1834 roku [po wielkim pożarze Czyżykówka])
dom parterowy, ulica Czyżykowska 112 [niem. Zeisgendorferstrasse 112; przed 1908 rokiem ulica Wiejska (Dorfstrasse) 24]
(czas powstania obiektu: przypuszczalnie po 1834 roku;
czas powstania obiektu w obecnym kształcie [dom dwuczęściowy składający się z parterowej części północnej i piętrowej części południowej]: 1928 rok; rozbiórka części północnej: po 1965 roku [współcześnie w miejscu dawnej części północnej znajduje się dwukondygnacyjny dom jednorodzinny nr 112A]; od 1888 roku wł. Josef Duda wraz z żoną Auguste z d. Steingraber; od 1910 roku wł. August Pfahl z żoną Anną z d. Kamińską; od 1921 roku wł. Franciszek Rogaczewski z żoną Rozalią z d. Cichańską; od 1925 roku wł. Paweł Pieczewski z żoną Karoliną z d. Palmowską;
mieszkańcy lata 20. XX wieku [za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina, 1924]: Otto Riedel; Franciszek Rogaszewski, robotnik; Józef Wasielewski)
kamienica, ulica Czyżykowska 111 [niem. Zeisgendorf 23; przed 1908 rokiem ulica Wiejska (Dorfstrasse) 23] / pierwotnie chata z ogrodem wyodrębniona z posiadłości dworskiej
(czas powstania obiektu: 1906 rok; założenie instalacji wodno-kanalizacyjnej: 1909 rok;
mieszkańcy lata 20. XX wieku [za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina, 1924]: Karol Boldt, sekretarz poczty; Gustaw Manz, nauczyciel; Piotr Piernicki, rybak)
domek rybacki z centralnym erklem, ulica Czyżykowska 110 [niem. Zeisgendorferstrasse 110; przed 1908 rokiem ulica Wiejska (Dorfstrasse) 22]
(czas powstania obiektu: lata 50./60. XIX wieku; rozbiórka: 2022 rok; od 1863 roku wł. Johann Wilms [ceglarz] z żoną Dorotheą z d. Seidler; od 1871 roku wł. Friedrich Ferdinand Koebbel [mistrz stolarski] z żoną Mathilde z d. Leipzig; od 1873 roku wł. Franz Thrun, siodlarz; od 1875 roku wł. Wilhelm Schmidt, rentier; od 1876 roku wł. Friedrich Birth z żoną Wilhelmine z d. Kohn; od 1892 roku wł. Wilhelm Kiedrowski [rybak] z żoną Elisabeth z d. Golombiewski; od 1922 roku wł. Józef Niemczyk z żoną Ewą z d. Żelazną oraz Wojciech Śląnski [pisownia ?] z żoną Marianną z d. Żelazną; od 1923 roku wł. Anastazy Czerwiński i Jan Grabowski; od 1927 roku wł. Maksymilian Podwalski z żoną Leokadią z d. Grabowską; od 1934 roku i w latach 1939-1945 wł. Władysław Urban z żoną Martą z d. Babińską; w okresie PRL wł. Bronisław Kukowski z żoną Klarą z d. Machnikowską;
mieszkańcy lata 20. XX wieku [za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina, 1924]: Paweł Czuba, kolejarz; Anna Flader, praczka; Franciszek Szmuda, kolejarz)
domek rybacki z centralnym erklem, ulica Czyżykowska 109 [niem. Zeisgendorf 21]
(czas powstania obiektu: koniec 3. lub 4. ćwierćwiecza XIX wieku; rozbiórka: kwiecień 1998 roku; od 1885 roku wł. Friedrich Wiegand; od 1906 roku i od 1914 roku wł. Leopold Malikowski, szewc; od 1921 roku wł. spadkobiercy Leopolda Malikowskiego; w okresie PRL wł. Skarb Państwa;
mieszkańcy lata 20. XX wieku [za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina, 1924]: Jan Laskowski, robotnik; P. Meirowski, inwalida; Leon Nierzwicki, urzędnik; Ksawery Zielke, blacharz)
domek rybacki z centralnym erklem, ulica Czyżykowska 108 [niem. Zeisgendorferstrasse 108]
(czas powstania obiektu: koniec 3. lub 4. ćwierćwiecza XIX wieku; przebudowa [m.in. likwidacja erkla]: lata 60./70. XX wieku; termomodernizacja: 2019 rok; od 1885 roku wł. Johann Jochem, rybak; od 1909 roku wł. Ferdinand Jochem; w latach 1939-1945 wł. [w 1/3] Władysław Metelski, ślusarz;
mieszkańcy lata 20. XX wieku [za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina, 1924]: Marta Alabowicz; Jan Bara, robotnik; Elżbieta Murawska, wdowa; Jan Wasielewski, robotnik)
dom, ulica Czyżykowska 107 [niem. Zeisgendorferstrasse 107] / współcześnie piętrowy budynek mieszkalny typu „kostka”
(czas powstania obiektu: brak danych; rozbiórka: lata 50. XX wieku; budowa nowego domu: lata 60. XX wieku; ustanowienie użytkowania wieczystego: 1964 rok;
od 1885 roku wł. Dominik Kiedrowski, rybak; od 1909 roku i od 1925 roku wł. Johann i Augusta Kossmann; w latach 1939-1945 wł. Elisabeth Kossmann; w okresie PRL wł. Skarb Państwa;
mieszkańcy lata 20. XX wieku [za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina, 1924]: Jan Kossmann; Augusta Kossmann, wł. d.)
dom parterowy z sutereną, ulica Czyżykowska 106 [niem. Zeisgendorferstrasse 106] / w latach 20. XX wieku [za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina, 1924] sklep rzeźnicki, wł. Franciszek Schodrowski / współcześnie teren niezagospodarowany
(grunt wyodrębniony pod zabudowę w I połowie lat 50. XIX wieku; czas powstania obiektu: brak danych; rozbiórka domu: I połowa lat 70. XX wieku; od 1880 roku wł. Andreas Michalewski; od 1885 roku wł. Carl Braun, rybak; od 1909 roku wł. Vinzent Bober; od 1919 roku i w latach 1939-1945 wł. Anna Meyer z d. Wagner, wikliniarka [jeszcze po wojnie Adolf Meyer, mąż Anny, prowadził zakład wikliniarski w półtorakondygnacyjnej suterenie przylegającej do budynku głównego])
dom parterowy, ulica Czyżykowska 105 [niem. Zeisgendorferstrasse 105] / współcześnie kamienica mieszkalno-usługowa
(czas powstania obiektu w pierwotnym kształcie: brak danych; czas powstania obiektu w obecnym kształcie: 1935 rok; od 1899 roku wł. Franz Kowalkowski z żoną Joanną z d. Jurczyk; od 1919 roku i w latach 1939-1945 wł. Paul Bonczkowski; późn. wł. spadkobiercy;
mieszkańcy lata 20. XX wieku [za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina, 1924]: Jan Bonczkowski; Edmund Orłowski, robotnik; Wacław Piskosz, robotnik)
piętrowy budynek mieszkalny, ulica Czyżykowska 104 [niem. Zeisgendorferstrasse 104] / pierwotnie budynek parterowy z dwuspadowym dachem
(czas powstania obiektu: przypuszczalnie lata 60./70. XIX wieku; nadbudowa piętra: 1905 rok; rozbiórka: lata 70. XX wieku; od 1899 roku wł. Franz Kowalkowski z żoną Joanną z d. Jurczyk; od 1919 roku i w latach 1939-1945 wł. Paul Bonczkowski; późn. wł. spadkobiercy;
mieszkańcy lata 20. XX wieku [za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina, 1924]: Paweł Bonczkowski, kolejarz; Paweł Korinth, kolejarz; Leon Szwonek, kolejarz)
trójkondygnacyjna kamienica, ulica Czyżykowska 103 [niem. Klein Zeisgendorf 19; przed 1908 rokiem ulica Wiejska (Dorfstrasse) 19]
(czas powstania obiektu: 1905 rok; naruszenie konstrukcji budynku: 1945 rok; rozbiórka [w związku z ryzykiem katastrofy budowlanej]: wiosna 1962 roku; od 1899 roku wł. Franz Kowalkowski z żoną Joanną z d. Jurczyk; od 1919 roku i w latach 1939-1945 wł. Paul Bonczkowski; późn. wł. spadkobiercy;
mieszkańcy lata 20. XX wieku [za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina, 1924]: Jan Bałowski, konduktor; Franciszek Dombrowski, tokarz; Aug. Kirszling, tokarz; Bronisława Kurowska, wdowa; Robert Małkowski, palacz; Józef Topolski, ślusarz; Michał Tucholski, kolejarz; Jan Wojewoda, kolejarz)

więcej informacji: K. Plata-Nalborski, Kraina wędrujących dworów. Z dziejów Bałdowa, Knybawy i Czyżykowa, Wydawca Sprzedaż Dobrej Książki Alicja Bartosińska, Tczew, 2024, s. 596-612.

osoby widoczne:

mieszkańcy Czyżykówka (Małego Czyżykowa)
dzieci

datowanie:

prawdopodobnie 1905 rok [wskazuje na to brak piętrowej kamienicy nr 111 wybudowanej w 1906 roku oraz obecność wielokondygnacyjnego budynku mieszkalnego nr 103 z 1905 roku]

hasła przedmiotowe / hasła ogólne:

Tczew, wieś, osiedle, osiedla Tczew, historia, architektura

hasła przedmiotowe / hasła szczegółowe:

Tczew, Dirschau, Zeisgendorf, Czyżykówko, Małe Czyżykowo, Czyżykowo, osiedle Czyżykowo, ulica Czyżykowska, ulica Czyżykowska 113, ulica Czyżykowska 112, ulica Czyżykowska 111, ulica Czyżykowska 110, ulica Czyżykowska 109, ulica Czyżykowska 108, ulica Czyżykowska 107, ulica Czyżykowska 106, ulica Czyżykowska 105, ulica Czyżykowska 104, ulica Czyżykowska 103, ulica Czyżykowska 4, ulica Czyżykowska 5, ulica Czyżykowska 6, ulica Czyżykowska 7, ulica Czyżykowska 8, dziecko, dzieci, mieszkańcy Czyżykowa, mieszkańcy Czyżykówka, pocztówka, karta pocztowa, pocztówka fotograficzna, pocztówka czarno-biała, korespondencja, korespondencja 9.02.1913, korespondencja 1913 rok, korespondencja w języku niemieckim, karta korespondencyjna, Emma Ruland, Niemcy, Bitterfeld, prowincja Sachs, stempel pocztowy, stempel korespondencyjny, stempel pocztowy 10.02.1913, stempel korespondencyjny 10.02.1913, Ireneusz Dunajski, kolekcja Ireneusz Dunajski, około 1905 roku, 1905 rok, początek XX wieku, XX wiek

opis fizyczny:

pocztówka czarno-biała (fotograficzna)
korespondencja w języku niemieckim (data: 9 lutego 1913 roku; adresat: Frau Emma Ruland)
karta pocztowa adresowana do Bitterfeld, prowincja Sachs [współcześnie dzielnica miasta Bitterfeld-Wolfen w Niemczech]
na odwrocie stempel pocztowy / korespondencyjny Dirschau [Tczew] z datą 10.02.1913
brak znaczka pocztowego

sygnatura:

Poczt740

zbiory Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Aleksandra Skulteta w Tczewie (kolekcja: Ireneusz Dunajski)

2 komentarzy

Pocztówka przypuszczalnie pochodzi z 1905 r. – projekt wysokiej kamienicy nr 111 jest z tego samego roku, ale budowę prawdopodobnie ukończono dopiero w roku następnym. Natomiast na fotografii widoczny jest na horyzoncie wielokondygnacyjny gmach Czyżykowska 103, który powstał ok. 1905 r. na miejscu parterowych chlewików. Budynek ten nie osunął się ze skarpy, natomiast z uwagi na naruszenie konstrukcji w czasie wojny stosowano w nim konstrukcje wzmacniające i z uwagi na groźbę katastrofy budowlanej uległ rozbiórce w 1962 r. W latach 70. rozbiórce uległ sąsiedni nr 104.
Warto też skorygować i uzupełnić opis, bo podane tu numeracje są w niektórych przypadkach nieprecyzyjne. Po lewej, od dołu – fragment domu parterowego Czyżykowska 113, a dalej od nr 112 aż do 103 (domy parterowe nr 113, 112, 111, 107 i 106 nie posiadały erkla centralnego). Po prawej stronie, od dołu – Czyżykowska 4 (dom parterowy), nr 5 (dom piętrowy państwa Czech muru pruskiego), nr 6 (dom parterowy rodzin Herold i Slusarek), nr 7 (bliźniak-dom drewniany konstrukcji zrębowej) i nr 8 (istniejący zabytek murowany).

Dzień dobry. Pocztówka została poprawiona zgodnie z Pana sugestiami. Jutro (na świeżo) sprawdzimy czy nie ma błędów w datach i nazwiskach. Proszę również Pana o zerknięcie na zmodyfikowany opis. Będziemy wdzięczni za wszelkie podpowiedzi. Pozdrawiam serdecznie Monika Jabłońska

Możliwość komentowania została wyłączona.