Tczew. Widok na obecny Plac Generała Józefa Hallera (daw. Plac Wolności, Adolf Hitler Platz, Plac Pierackiego, Stary Rynek, Rynek, Markt, Marktplatz) / niem. Dirschau. Markt
obiekty widoczne:
- kamienica przy Placu Generała Józefa Hallera 1 opatrzona szyldem Joseph Sternberg – Eisenhandlung [wyroby z żelaza / sklep z wyrobami żelaznymi] / daw. Markt 1 (narożna kamienica rynkowa; czas powstania: 1 połowa XIX wieku; w latach 1891-1939 właścicielem obiektu był kupiec Joseph Sternberg; w okresie międzywojennym na parterze kamienicy mieścił się m.in. sklep z cygarami, papierosami i tytoniem, wł. Marian Wyszyński oraz sklep „Merkur” [sprzęty kuchenne]; za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina z 1924 r.)
- kamienica przy Placu Generała Józefa Hallera 2 [daw. Markt 2] opatrzona szyldem Central Hotel / Hotel Centralny wyposażony w centralne ogrzewanie (czas powstania: I połowa XIX wieku, odbudowa: po 1945 roku; właścicielami obiektu byli kolejno: Stanisław Klarowski (do 1930 roku) i Jan Scherle / Szerle – ziemianin z Mestwina (w latach: 1930-1941) ; w budynku hotelowym znajdowały się m.in.: cukiernia, winiarnia, restauracja, pijalnia piwa)
- kamienica przy Placu Generała Józefa Hallera 3 opatrzona szyldem Hermann Jacobi / daw. Markt 3 (czas powstania obiektu: około 1894 roku, dom zbudowany dla kupca H. Jacobiego, w latach 1912-1917 właścicielem obiektu był H. Kalmann; w okresie międzywojennym mieścił się tu sklep Braci Witosławskich (1917-1932 ) / „Dom towarów modnych W. Witosławski i Bracia: konfekcja męska, konfekcja damska, bławaty, towary krótkie, firany, dywany, chodniki” / St. Rynek 3-4 ; za: Księga adresowa Tczewa i Pelplina z 1924 r.); po 1932 roku właścicielem obiektu został Edmund Witosławski)
- kamienica przy Placu Generała Józefa Hallera 4 opatrzona szyldem Joseph Eisenstaedt [daw. Markt 4] (czas powstania obiektu: I połowa XIX wieku, przebudowa w 1900 roku, nadbudowa w roku 1909; w latach 1899-1905 właścicielem obiektu był Joseph Eisenstaedt)
- kamienica przy Placu Generała Józefa Hallera 5 [daw. Markt 5] (czas powstania obiektu: XVII-XVIII wiek, odbudowana w 1901 roku – przypuszczalnie nastąpiła wówczas zmiana fasady, od 1903 roku do lat 40-tych XX wieku – skład kapeluszy Alojzego Kirkowskiego)
- kamienica przy Placu Hallera 6 / daw. Markt 6 (około 1899, po 1907 roku gruntowna przebudowa budynku głównego i zaplecza, obiekt zbudowany dla kupca S. Jontofsohna /Berliner Warenhaus/, od roku 1922 własność Władysława Maciejewskiego, w 1959 roku obiekt przebudowano na potrzeby internatu Zasadniczej Szkoły Zawodowej i Technikum Mechanicznego w Tczewie)
- kamienica przy obecnym Placu Hallera 7 / daw. Markt 7 (czas powstania: 1904 rok, obiekt zbudowany dla T. Niclasa przez firmę budowlaną Albina Brandta, wcześniej w miejscu tym znajdowała się niższa kamienica należąca do gminy ewangelickiej, w latach 1910-1931 właścicielem obiektu był cukiernik H. Biermann)
- kamienica przy Placu Generała Józefa Hallera 8 z figurami czterech pór roku [daw. Markt 8] / w kadrze widoczny fragment obiektu (czas powstania: 1898 rok; obiekt wzniesiony wraz z oficyną boczną dla potrzeb gminy ewangelickiej, wcześniej w miejscu tym znajdowała się kamienica będąca własnością Carla Gotfrieda Sengera, która w roku 1870 na mocy testamentu rentiera, przeszła na własność gminy ewangelickiej)
- fragment obecnej ulicy S. Okrzei / daw. kolejno: Forsterstrasse, Forstera, Langestrasse (kamienica nr 10 – poł. XIX wieku, kamienica nr 11 – poł. XIX wieku, kamienica nr 12 – 1843/45 rok / dom zbudowany dla J. Parparta, kamienica nr 13 – 1 poł. XIX wieku, kamienica nr 14 – czas powstania obiektu: 1756; 1929 rok – gruntowny remont budynku, kamienica nr 15 – czas powstania obiektu: około 1910; w latach 1908-1917 własność: Hermann Hein – kupiec, kamienica nr 16 – I poł. XIX wieku / własność: rodzina Blum, kamienica nr 17 – około 1850 roku / dom zbudowany dla nauczyciela Hermanna Seligera, kolejni właściciele począwszy od roku 1867: Robert Goertz – mistrz piekarski i spadkobiercy)
- budynek narożny przy ulicy S. Okrzei 18 / zgodnie z obowiązującym współcześnie nazewnictwem i obowiązującą współcześnie numeracją (w kadrze widoczny fragment obiektu; czas powstania: 2 ćwierćwiecze XIX wieku; dom zbudowany przypuszczalnie dla piekarza C. Mecka; kolejni właściciele począwszy od 1887 roku: Gustaw Hennemann, Joseph Senger, Stefan Keiling, Gertruda Gierdalska)
- nieistniejąca współcześnie kamienica staromiejska [opatrzona szyldem „August Kowalewitz – Markt 26 – Schuhfabrik = Schuhhandlung & Schnellbesohlerei – Zum Kaffee & Speiselocal. Reparaturwerkstaff für Gumischuhe aller Art” /Sklep obuwniczy, naprawa obuwia, kawiarnia, lokal gastronomiczny, jadłodajnia] – obiekt spłonął w maju 1916 roku (18 maja 1916 roku wybuchł pożar, który doszczętnie zniszczył staromiejski ratusz wraz z przylegającymi do niego pięcioma budynkami o numerach 25, 26, 29, 30, 31, 32)
osoby powiązane:
- Joseph Sternberg – kupiec, w latach 1891-1939 właściciel kamienicy przy Placu Generała Józefa Hallera 1 / zgodnie z obowiązującym współcześnie nazewnictwem
- Hermann Biermann – cukiernik, w latach 1910-1931 właściciel kamienicy przy Placu Generała Józefa Hallera 7 [daw. Markt 7]
- Theophil Niclas z Sopotu – rentier, pierwszy właściciel kamienicy przy Placu Generała Józefa Hallera 7 [daw. Markt 7]
- Albin Brandt – właściciel firmy budowlanej
- Jan Scherle/ Szerle – ziemianin z Mestwina, kupiec, w latach 1930-1941 właściciel Hotelu Centralnego mieszczącego się w kamienicy przy ob. Placu Generała Józefa Hallera 2
- Stanisław Klarowski – do roku 1930 właściciel Hotelu Centralnego mieszczącego się w kamienicy przy ob. Placu Generała Józefa Hallera 2 (daw. Rynek 2)
- H. Jacobi – kupiec, właściciel kamienicy przy obecnym Placu Generała Józefa Hallera 3 [daw. Markt 3]
- H. Kalmann – kupiec, w latach 1912-1917 właściciel kamienicy przy obecnym Placu Generała Józefa Hallera 3 [daw. Markt 3]
- Bracia Witosławscy – kupcy, w latach 1917-1932 właściciele sklepu „Dom towarów modnych W. Witosławski i Bracia: konfekcja męska, konfekcja damska, bławaty, towary krótkie, firany, dywany, chodniki” [St. Rynek 3-4]
- Edmund Witosławski – kupiec
- Joseph Eisenstaedt – kupiec, w latach 1899-1905 właściciel kamienicy przy obecnym Placu Generała Józefa Hallera 4 [daw. Markt 4]
- Alojzy Kirkowski – kupiec, od 1903 roku do lat 40-tych XX wieku właściciel kamienicy przy obecnym Placu Generała Józefa Hallera 5 [daw. Markt 5]
- Władysław Maciejewski – kupiec, od roku 1922 właściciel kamienicy przy Placu Generała Józefa Hallera 6 [daw. Markt 6]
- Sally Jontofsohn – kupiec, właściciel domu towarowego Berliner Warenhaus / Plac Generała Józefa Hallera 6 [daw. Markt 6]
- Carl Gotfried Senger – rentier
- Robert Goertz – mistrz piekarski, od roku 1867 właściciel kamienicy przy ulicy Okrzei 17 / zgodnie z obowiązującym współcześnie nazewnictwem i obowiązującą współcześnie numeracją
- Hermann Seliger – nauczyciel
- Hermann Hein – kupiec, w latach 1908-1917 właściciel kamienicy przy ulicy Okrzei 15 / zgodnie z obowiązującym współcześnie nazewnictwem i obowiązującą współcześnie numeracją
- J. Parpart – właściciel kamienicy przy ulicy Okrzei 12 / zgodnie z obowiązującym współcześnie nazewnictwem i obowiązującą współcześnie numeracją
- Joseph Senger – mistrz piekarski, w latach 1893-1934 właściciel kamienicy przy ulicy Okrzei 18 / zgodnie z obowiązującym współcześnie nazewnictwem i obowiązującą współcześnie numeracją
- August Kowalewitz – kupiec, szewc, właściciel zakładu szewskiego i lokalu gastronomicznego przy daw. Markt 26
- C. Meck – piekarz, właściciel kamienicy przy ulicy Okrzei 18 / zgodnie z obowiązującym współcześnie nazewnictwem i obowiązującą współcześnie numeracją
- Gustaw Hennemann – właściciel kamienicy przy ulicy Okrzei 18 / zgodnie z obowiązującym współcześnie nazewnictwem i obowiązującą współcześnie numeracją
- Stefan Keiling – właściciel kamienicy przy ulicy Okrzei 18 / zgodnie z obowiązującym współcześnie nazewnictwem i obowiązującą współcześnie numeracją
- Gertruda Gierdalska – właścicielka kamienicy przy ulicy Okrzei 18 / zgodnie z obowiązującym współcześnie nazewnictwem i obowiązującą współcześnie numeracją
datowanie:
widok wcześniejszy od widoku zaprezentowanego na awersie karty pocztowej nr 287: https://skarbnica.tczew.pl/5923/tczew-widok-na-obecny-plac-generala-jozefa-hallera-daw-plac-wolnosci-adolf-hitler-platz-plac-pierackiego-stary-rynek-rynek-markt-marktplatz-6/ [por. szyldy sklepowe]
około 1900/1901 [około roku 1894 przy płycie rynku wybudowano kamienicę numer 3 będącą własnością kupca H. Jacobiego; por. widoczny na awersie karty korespondencyjnej szyld sklepowy] – 1903 [w roku 1904 ukończono budowę kamienicy rynkowej numer 7, wcześniej w miejscu tym znajdowała się niższa kamienica należąca do gminy ewangelickiej; w kadrze uwieczniono jeszcze nie w pełni wykończony i niezamieszkany budynek numer 7]
por. dodatkowo typ karty pocztowej pomocnej w datowaniu widoku [około 1900 roku nastąpiła popularyzacja technik fotograficznych, które z czasem wyparły litografię]
korespondencja na rewersie pochodzi z okresu późniejszego
opis fizyczny:
- pocztówka koloryzowana (fotograficzna); wyd. Reinicke & Rubin, Magdeburg
- na rewersie karta pocztowa wypisana odręcznie – korespondencja w języku niemieckim (dane adresata nieczytelne)
uwagi:
na odwrocie fragment znaczka pocztowego [Deutsches Reich] oraz stempel pocztowy / korespondencyjny Dirschau [Tczew] z datą 26.05.1908
sygnatura:
Poczt765
zbiór Ireneusz Dunajski